مروری بر چالش‌های نمونه‌گیری و تشخیص آزمایشگاهی بیماری کووید-19 (COVID-19)

Abstract

پیش‌زمینه و هدف: با توجه به شیوع کرونا ویروس جدید SARS-CoV-2)) در سراسر جهان، تشخیص افراد آلوده به این ویروس و تعیین تیپ‌های مختلف آن برای مهار شیوع جهانی بیماری کووید-19 (COVID-19) بسیار ضروری است. باوجود پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه تشخیص این بیماری، نتایج حاصل بحث‌برانگیز است، لذا این مطالعه به بررسی این چالش‌های تشخیصی ازجمله انواع روش‌های تشخیص، نوع و زمان نمونه‌گیری و حتی شرایط بالینی بیماری می‌پردازد. مواد و روش‌ کار: در این بررسی مروری نظام‌مند، مطالعات انجام‌شده از سال 2003 تا می 2020 به زبان انگلیسی در زمینه چالش‌های نمونه‌گیری و تشخیص آزمایشگاهی کرونا ویروس‌ها و ویروس SARS-CoV-2، موردبررسی قرار گرفتند. این مقالات با جستجوی کلمات کلیدی در پایگاه‌های اطلاعاتی، PubMed، Scopus و Embace و همچنین موتور جستجوی scholar Google حاصل شدند و مطالعاتی که در زمینه تشخیص کرونا ویروس‌های انسانی بود، موردبررسی قرار گرفت و مقالات تکراری از مطالعه حذف گردید. یافته‌ها: در جستجوی اولیه، تعداد 98 مقاله استخراج شد که پس از حذف موارد تکراری و ارزیابی عنوان و چکیده، درنهایت تعداد 64 مقاله شرایط لازم جهت بررسی را دارا و وارد مطالعه گردید.، نتایج مطالعات نشان داد که، اگرچه روش RT-PCR استاندارد طلایی برای تشخیص بیماری کووید-19 می‌باشد، اما برای ارزیابی صحیح نمونه، به غلظت کافی از RNA ویروسی در نمونه بیمار نیاز دارد. ازآنجایی‌که غلظت RNA ویروسی در نمونه بیمار ثابت نیست، این امر می‌تواند در نتایج به‌دست‌آمده تأثیرگذار باشد. همچنین عواملی مانند نوع نمونه، زمان نمونه‌گیری، کیفیت نمونه ازنظر مواد سلولی و نحوه ارسال و نگهداری نمونه در آزمایشگاه به‌شدت می‌تواند روی غلظت RNA تأثیر بگذارد و گاهی منجر به نتایج منفی کاذب گردد. اگرچه بهترین نمونه جهت شناسایی ویروس در روزهای نخستین، سواب نازوفارنکس و در روزهای آتی، نمونه‌های گرفته‌شده از دستگاه تنفس تحتانی می‌باشد ولیکن نمونه‌های متعددی همچون سواب گلو و مدفوع نیز می‌تواند جهت شناسایی استفاده شود ولی درصد جداسازی RNA ویروسی در این نمونه‌ها به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به گستردگی جهانی بیماری کووید-19، بیماریابی و تشخیص زودهنگام بیماران و افراد مشکوک، قرنطینه و درمان به‌موقع آنان، در کنترل همه‌گیری از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. استفاده از تست‌های تشخیصی صحیح به پزشکان این امکان را می‌دهد تا مداخلات فوری را برای بیماران انجام دهند. لذا انتخاب روش آزمایشگاهی و نمونه‌گیری صحیح و انتقال مناسب دارای اهمیت زیادی می‌باشد. اگرچه در تشخیص دقیق بیماری کووید-19 تشخیص مولکولی بهترین روش تشخیصی است ولیکن مطالعات نشان می‌دهد بهتر است به نتایج حاصل از یک آزمایش بسنده نکرده و برای رفع چالش‌های تشخیصی از ترکیب روش‌ها و آزمایشات مختلف استفاده شود.