مطالعه تاثیر سامانه‌های سطوح آبگیر باران بر ویژگی‌های پوشش گیاهی مناطق خشک (مطالعه موردی منطقه تاسوکی سیستان)

Abstract

استفاده بی­رویه از منابع آب و خاک به­ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک سبب افزایش فرسایش خاک و به دنبال آن وقوع سیلاب­های مخرب و بروز گرد و غبار و تشدید پدیده بیابان­زایی می­گردد. بنابراین برای جلوگیری از معضلات زیست محیطی این نواحی، نیاز به مدیریت کارآمد منابع آب و خاک آنها می­باشد. سامانه­های سطوح آبگیر باران یکی از نقاط قوت مناطق خشک و بیابانی است که استعدادهای بالایی برای توسعه این نواحی دارد. این پژوهش عملکرد تاثیر سامانه­های سطوح آبگیر باران بر ویژگی‌های پوشش گیاهی منطقه تاسوکی سیستان را مورد بررسی قرار داد. برای اجرای این تحقیق مساحت سطح آبگیر باران به­عنوان محدوده مطالعاتی و همچنین جوار آن نیز به عنوان تیمار شاهد انتخاب شد. با توجه به پراکنش گونه‌های گیاهی موجود در محدوده سطوح آبگیر باران، اندازه پلات‌ها به گونه­ای انتخاب گردید که با توجه به مساحت محدوده، علاوه بر گونه­های درختچه‌ای، دقت لازم برای ارزیابی پوشش بوته‌ای را نیز دارا باشد. بر این اساس، دو ترانسکت خطی هر یک به طول 250 متر در هر واحد پژوهشی گذاشته و در هر50 متر پلات 3×3 متری مشخص و داخل آنها نیز پلات 1×1 متری انداخته و ویژگی­های درصد تاج پوشش، مقدار تولید علوفه، درصد لاشبرگ، تعداد پایه و سطح خاک لخت اندازه­گیری شد. علوفه با دست برداشت و بعد از خشک شدن با ترازوی دیجیتال با دقت 01/0 گرم وزن شد. یافته‌ها با استفاده از نرم افزار آماری spss تحلیل شد. نتایج نشان داد که گونه­های گیاهی Alhagi camelorum، Aeluropus littoralis، Tamarix stricta، Haloxylon aphylum، Hammada salicornica در این محدوده رویش نموده­اند ولی در منطقه شاهد فقط گونه Hammada salicornica پراکنش دارد. تجزیه تحلیل آماری نشان داد که مقایسه میانگین یافته­­های تمام ویژگی­های دو تیمار شاهد و سطوح آبگیر باران در سطح یک درصد اختلاف معنی­داری با هم داشتند که این وضعیت نشان دهنده عملکرد مناسب این سامانه­ در بهبود پوشش گیاهی و بهبود اثرات زیست محیطی این محدوده می­باشد.