مقاله علمی – پژوهشی: اثر زیر حد کشندگی سم دیازینون بر استروئید‌‌زایی و وضعیت جنسی مولدین نر ماهی قرمز (Carassius auratus)

Abstract

تعیین اثرات زیر حد کشندگی سم دیازینون بر استروئیدزایی و وضعیت جنسی در مولدین نر ماهی قرمز در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین میزان LC50 ماهیان در غلظت‌‌های 9، 10، 11، 5/12، 15 و 20 میلی‌‌گرم در لیتر دیازینون، در آکواریوم قرار گرفتند. پس از تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از نرم‌‌افزار پروبیت، مقدار LC50 در 96 ساعت مشخص شد. مقادیر LC50 طی 96 ساعت (40/11 میلی‌‌گرم در لیتر) به‌دست آمد و ماهیان براساس غلظت‌‌های، 25/0، 50/0 و 75/0 درصد LC50 در 96 ساعت، و گروه شاهد (فاقد سم دیازینون) تیماربندی شدند و به مدت 2 ماه در غلظت‌‌های مذکور قرار گرفتند. در پایان دوره آزمایش، سطوح استروئیدهای جنسی (17 بتا استردایول و تستوسترون) و فاکتورهای کیفیت اسپرم از قبیل جمع اسپرم‌‌دهی، طول دوره تحرک، درصد اسپرم‌‌های متحرک، تراکم اسپرم، اسپرماتوکریت و شاخص گنادی در مولدین نر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سم دیازینون سبب کاهش معنی‌دار تستوسترون و 17 بتا- استرادیول در تیمارهای 50/0 و 75/0 درصد نسبت به شاهد (صفر درصد) شد (05/0p<). اختلاف معنی‌‌داری در برخی از پارامترهای کیفی اسپرم مثل حجم اسپرم‌، تراکم اسپرم و اسپرماتوکریت بین تیمار شاهد و تیمار 25/0 مشاهده نشد، اما با افزایش میزان سم دیازینون (75/0-25/0 درصد) طول دوره تحرک اسپرم کاهش معنی‌داری‌ داشت (05/0p<). درصد اسپرم‌های متحرک نیز در تیمار شاهد نسبت به تیمار‌های دریافت‌‌کننده بالاتر بود و با افزایش غلظت سم دیازینون روند کاهشی داشت (05/0p<). شاخص گنادوسوماتیک در تیمار شاهد نسبت به تیمار‌های دریافت‌‌کننده به ‌‌طور معنی‌‌داری بالاتر بود (05/0p<) و با افزایش میزان سم روند کاهشی نشان داد. در مجموع، سم دیازینون در محیط‌‌های آبی حتی در غلظت‌‌های زیر حد کشنده سبب تغییرات منفی در سطوح استروئیدهای جنسی و کیفیت گناد نر در ماهی قرمز می‌‌شود.