معرفی بسته درمانی شناختی رفتاری مبتنی بر عوامل موثر در مشکلات روان شناختی کودکان سوگوار

Abstract

زمینه و هدف: میلیون­ها کودک در سراسر جهان در اثر رخدادهای گوناگون سوگ را تجربه می­کنند و استفاده از درمان متناسب با نیازها و مشکلات کودکان ضروری می­باشد . هدف پژوهش حاضر معرفی بسته درمانی شناختی رفتاری مبتنی بر عوامل موثر در مشکلات روان شناختی کودکان سوگوار بود. روش­ کار: پژوهش حاضر کیفی و به دو روش تحلیل محتوا در مورد مصاحبه­ها و تحلیل تماتیک در مورد متون انجام شده است. جامعه پژوهش شامل مادران دارای کودک سوگوار، درمانگران حوزه کودک و کتب، مقالات منتشر شده در زمینه سوگ در کودکان بود. ده نفر از مادران دارای کودک سوگ، 5 نفر از متخصصان حوزه کودکان سوگ و همچنین کتب، پایان­نامه­ها و مقالات داخلی و خارجی منتشر شده و قابل دسترس از سال 1375 تا 1399 به صورت هدفمند به عنوان نمونه گزینش شدند. ابزار گردآوری داده­ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته و مطالعه متون بوده است. برای تحلیل اطلاعات مصاحبه­ها از روش کلایزی استفاده گردید. یافته­ها: براساس کدگذاری مصاحبه با متخصصان و مادران همچنین بررسی متون، چهار مضمون سازمان­دهنده شامل عوامل مرتبط با کودک، خانواده، ماهیت مرگ و عوامل حمایتی به عنوان عوامل اصلی موثر در مشکلات رفتاری هیجانی کودکان سوگ شناسایی شدند. عوامل مرتبط با کودک در صدر عوامل شناسایی شده در شکل­گیری مشکلات روانشناختی کودکان سوگ قرار داشتند بنابراین در بسته درمانی به این عوامل بیشتر توجه شد و مضامین پایه شامل بیان افکار و احساسات کودک درباره مرگ و والد متوفی؛ مقایسه کودک با همسالان و احساس متفاوت بودن از آنها؛ سطح درک کودک از مولفه­های مرگ؛ راهبردهای مقابله­ای کودک؛ کیفیت رابطه کودک با والد متوفی، والد بازمانده، همشیرها، همسالان و معلم انتخاب گردیدند. عدم آگاهی والد بازمانده از نیازها و مشکلات کودک پس از فقدان و سبک­های فرزندپروری والد بازمانده که قابلیت تغییر و اصلاح را داشتند، مولفه­های بسته درمانی را تشکیل دادند. نتیجه­ گیری: علل بسیاری می­توانند منجر به بروز و یا تشدید مشکلات روان­شناختی در کودکان سوگوار گردند . دادن فرصت بیان هیجانات، آگاه کردن از مولفه­های مرگ متناسب با سطح شناختی­، بهبود راهبردهای مقابله­ای و کیفیت روابط کودکان با اطرافیان، همچنین اصلاح شیوه­های فرزندپروری و آگاه کردن والد بازمانده از نیازهای کودکان پس از فقدان می­تواند مانع از بروز مشکلات رفتاری هیجانی کودکان سوگ گردد.