بررسی تأثیر فلزات کاشته شده در ناحیه لگن و آرتیفکت‌های فلزی ناشی از آن در توزیع دز ناحیه لگن در پرتودرمانی

Abstract

پیش‌زمینه و هدف: گاهی بیماران سرطانی، دارای کاشت های فلزی در ناحیه لگن و فمورال هستند. با توجه به برهمکنش‌های فوتون با ماده و موقعیت ناحیه درمان نسبت به کاشت فلزی، وجود چنین عناصری می‌تواند منجر به تأثیر بر دوز دریافتی نسبت به دوز بیش بینی شده شود. همچنین، کاشت های فلزی به دلیل عدد اتمی مؤثر بالا و متفاوت نسبت به بافت بدن باعث ایجاد آرتیفکت‌های فلزی در تصاویر سی تی اسکن می‌شوند. هدف از این مطالعه، بررسی میزان تأثیر کاشت و آرتیفکت‌های فلزی بر توزیع دوز ناحیه درمانی است. مواد و روش کار: در این مطالعه، تصاویر CT هفت بیمار مرد مبتلا به سرطان پروستات که دارای کاشت فلزی تیتانیوم در ناحیه فمور بوده و جهت درمان به بیمارستان امام خمینی تهران مراجعه کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این بیماران، توزیع دوز ابتدا با در نظر گرفتن تأثیر آرتیفکت فلزی (طرح A) و نیز تصحیح تصویر سی تی اسکن و تبدیل چگالی الکترونی نواحی دارای آرتیفکت به بافت نرم (طرح B) و همچنین وجود کاشت فلزی و عبور پرتو از فلز (طرح C) و سپس تغییر چگالی الکترونی فلز به استخوان معمولی (طرح D) توسط سیستم طراحی درمان موناکو محاسبه شد. نتایج به دست آمده از سیستم طراحی درمان موناکو به نرم افزار VeriSoft انتقال یافت. اختلاف دو طرح درمانی A و B به‌طور کمّی و بر اساس شاخص گاما 3%/3mm به‌وسیله این نرم افزار مقایسه و مورد بررسی قرار گرفت. همچنین تأثیر کاشت تیتانیومی در تضعیف پرتو (طرح C و D) نیز به صورت کمّی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج این مطالعه نشان داد که میزان اختلاف مانیتوریونیت محاسبه شده در دو صورت تصحیح و عدم تصحیح چگالی الکترونی نواحی حاوی آرتیفکت فلزی، از 81/0 تا 78/3 مانیتوریونیت به ازای هر جلسه درمان می‌باشد. همچنین وجود فلز در مسیر پرتو می‌تواند تا حدود 3درصد اختلاف نسبت به عبور پرتو از استخوان ایجاد کند. نتیجه گیری: بنابراین، جهت پیاده سازی دقیق درمان باید تصحیحات لازم قبل از ایجاد طرح درمانی بر روی تصاویر CT انجام شود تا میزان خطاهای مربوط به محاسبات مانیتوریونیت به حداقل برسد.