وضعیت تولید علم در حوزه‌ی حقوق بیماران، در پايگاه‌های استنادي ‏‏‏Thomson reuters: با نگاهي به سهم ایران در تحقیقات بین‌المللي

Abstract

مقدمه: چندي است كه مبحث حقوق بیمار به عرصه‌ي پزشکی و حقوقی وارد شده و توجه دانش‌پژوهان را به خود جلب كرده است. نوپايي اين حوزه، بررسي الگوها و ويژگي‌هاي توليد علم و انطباق آن با هنجارهاي شناخته شده‌ی دنياي علم را ايجاب مي‌كند. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی الگوهاي توليد علم و اثرگذاری آن در حوزهی‌‌ حقوق بيماران در سال‌هاي 2010-1990 بود. بدين منظور، روند رشد، تأثير محلي و فراگير، الگوي توليد علمي، الگوي نويسندگي كشورها، پرتوليدترين نويسندگان و مجلات، نوع مدارک، زبان‌هاي رایج، نويسندگان پراستناد و در پايان وضعيت ایران مورد بررسي قرار گرفت. اين بررسي مي‌تواند وضعيت پيشرفت دانش در این حوزه و الگوهاي پيشرفت مذکور را منعكس سازد و ضمن آشكار ساختن نقاط ضعف و قوت، به مديريت و برنامه‌ريزي در امر تحقيق و توسعه كمك كند. روش بررسي: روش پژوهش حاضر، پیمایشی با رويكرد علم‌سنجي بود. جامعه‌ی مورد مطالعه را كليه‌ی تولیدات علمی نمايه شده با موضوع حقوق بیماران در پايگاه‌هاي استنادي Thomson reuters، طی سال‌های 2010-1990 تشکیل می‌داد. در مجموع تعداد 1236 مدرک استخراج شد كه داده‌هاي آن‌ها با استفاده از برنامه‌ی Excel و نرم‌افزار علم‌سنجي Hist cite تجزيه و تحليل شد. تحليل‌ها با استفاده از روش‌هاي آمار توصيفي و استنباطي شامل (فراواني و درصد)‌ و نيز آمار استنباطي (همبستگي Spearman، Linear regression analysis، تواني و نمايي) صورت گرفت. يافته‌ها: بیشينه‌ی توليدات علمي در اين حوزه مربوط به سال‌های 2006 تا 2010 مي‌باشد. شمار مقالات بر پايه‌ي الگويي نمايي رو به افزايش دارد كه نشانگر پايداري توليد علم در اين حوزه است. با اين حال، شمار استنادات از رشد معنی‌داري برخوردار نيست که اين امر مي‌تواند ناشي از كوچكي اندازه‌ی حوزه و در عين حال پيوند آن با حوزه‌هاي كوچك باشد. بالاتر بودن ضريب تأثير فراگير نسبت به ضريب تأثير محلي نشانگر آن است كه پيوند مقالات اين حوزه بيش از آن كه درون‌حوزه‌اي باشد، الهام‌بخش دیگر حوزه‌هاي مرتبط است. الگوي نويسندگي در اين حوزه از قانون Lotka پيروي مي‌كند؛ به طوری كه شمار نويسندگان با افزايش شمار توليدات بر پايه‌ی الگوي تواني كاهش مي‌يابد. با اين حال، ثابت معادله بيش از دو است. گستردگي جغرافيايي و زباني توليدات مطلوب بود و نشان از توجه جهاني به اهميت حقوق بيماران دارد. نتيجه‌گيري: حوزه‌ي حقوق بيماران از بسياري از ويژگي‌هاي يك رشته‌ي علمي برخوردار می‌باشد و بنيان‌هاي انتشاراتي آن در حال استقرار و تثبيت است. رشد معنی‌دار و نمايي مقالات، تنوع زباني، تنوع جغرافيايي، تنوع مدرك و به ويژه غلبه‌ی محتواي پژوهشي بر ساير انواع مدرك دليلي بر توسعه‌ي اين حوزه به عنوان يك حوزه‌ی پژوهشي است. واژه‌‌هاي کليدي: علم‪سنجی؛ تولید علم؛ حقوق بیماران؛ پایگاه‪های استنادی Thomson reuters