تهيه و اعتبارسنجي پرسشنامه ارزيابي وضعيت ايمني پمپ‌بنزين‌هاي شهري

Abstract

سابقه و هدف: پمپ بنزين‌ها يکي از اجزاي شبکه‌ي گسترده حمل، توزيع و فروش فرآورده‌هاي سوختي در کشور محسوب مي‌شود. شواهد نشان مي‌دهد که پتانسيل بروز حوادث مهيب در اين مراکز به دليل قرارگيري آنها درون بافت شهري بسيار زياد است. سازمان‌هاي مختلفي با دستورالعمل‌ها و آيين‌نامه‌هاي مختص خود بر وضعيت ايمني پمپ‌بنزين‌ها نظارت مي‌کنند. هدف از اين تحقيق تهيه و اعتباربخشي پرسشنامه‌اي جهت ارزيابي وضعيت ايمني پمپ‌بنزين‌هاي شهري بر اساس دستورالعمل‌ها و آيين‌نامه‌هاي سازمان‌هاي ناظر مي‌باشد.روش بررسي: در اين مطالعه‌ي ساخت ابزار استانداردها و آيين‌نامه‌هاي سازمان‌هاي ناظر بر فعاليت و ايمني پمپ بنزين‌ها در کشور جمع‌آوري شد. سپس بندها و مفاد مرتبط با ايمني بر اساس رويکردهاي چهارگانه در استراتژي‌هاي ايمني فرآيند (ايمني ذاتي، ايمني غيرفعال، ايمني فعال و دستورالعمل‌هاي ايمني) استخراج و پرسشنامه اوليه ساخته شد. در گام بعد، روايي صوري (12 خبره) و روايي محتوايي (10 خبره) پرسشنامه مورد بررسي و اعتبارسنجي قرار گرفت.يافته‌ها: از بررسي اوليه‌ي استانداردها و دستورالعمل‌هاي موجود 136 سؤال مرتبط با ايمني پمپ بنزين استخراج شد. در جريان سنجش روايي پرسشنامه، محتوا و کارکرد تمامي سؤالات توسط پنل خبرگان بررسي و در چهار گروه ايمني ذاتي (7 سؤال)، ايمني فعال (2 سؤال)،‌ ايمني غيرفعال (47 سؤال) و دستورالعمل‌هاي ايمني(80سؤال) قرار ‌گرفتند. پس از سنجش روايي صوري و محتوايي با توجه به مقدار قابل ‌قبول شاخص روايي محتوايي(0.79=CVI) و شاخص نسبت روايي محتوايي (0.62= CVR) تعداد سؤالات پرسشنامه به 66 سؤال کاهش يافت. ثبات دروني پرسشنامه بر اساس آماره آلفاي کرونباخ 906/0 و پايايي آزمون بر اساس آماره ICC با حدود اطمينان 95% و توافق بين پاسخ‌دهندگان 906/0 و 671/F test=10 و 001/0 p-value= بين 942/0-862/0 محاسبه گرديد که بيانگر توافق بسيار عالي بين پاسخ دهندگان مي‌باشد.نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد که سازمان‌هاي ناظر بر پمپ‌بنزين‌ها در مواردي به صورت کاملاً موازي عمل مي‌کنند. همچنين بسيار کمي از بندهاي قوانين و دستورالعمل‌هاي ايمني پمپ بنزين‌ها به استراتژي‌هاي کارآمدتر ايمني (ايمني ذاتي و ايمني فعال) مربوط بوده و عمده قوانين بر به کارگيري روش‌هاي ايمني غيرفعال و دستورالعمل‌هاي ايمني متمرکز هستند. لذا در بازنگري مقررات بايد اين يافته بسيار مهم مورد توجه قرار گيرد. ازآنجايي‌که پرسشنامه‌ي طراحي شده جامع بوده و از روايي و پايايي بسيار خوبي برخوردار است مي‌تواند به طور مشترک توسط تمام سازمان‌هاي ذيربط مورد استفاده قرار گرفته و از موازي کاري بکاهد. How to cite this article:Yari S, Pouyakian M, Jafari MJ, Alipour A, Varmazyar S. Preparation and psychometry of a safety assessment questionnaire for urban gas stations. J Saf Promot Inj Prev. 2017; 5(3):169-80 .