ارائه الگوي برنامه ريزي و انتخاب مکان هاي مناسب براي اسکان اضطراري در شرايط بحران: مطالعه موردي تهرانپارس

Abstract

سابقه و هدف: نحوه مکان‌يابي فضاهاي مناسب براي اسکان اضطراري در زمان بحران همواره به‌عنوان يکي از چالش‌هاي مواجهه با تبعات سوانح مطرح بوده است و تحقيقات زيادي در اين رابطه انجام شده است. در اين پژوهش تلاش شد تا الگوي مناسبي براي اين موضوع مبتني بر شرايط بومي و وضعيت خطر و ريسک سوانح و ميزان آسيب‌پذيري فيزيکي و انساني ارائه شود. از اين الگو مي‌توان در سکونت‌گاه‌هاي شهري، براي برنامه‌ريزي فرايند اسکان اضطراري استفاده نمود. روش بررسي: در اين پژوهش ابتدا مطالعات گذشته درباره اسکان اضطراري به روش کتابخانه‌اي بررسي، سپس جهت تعيين ميزان اهميت پارامترهاي موثر در جانمايي مکان‌هاي مناسب براي اين نوع اسکان، پرسشنامه‌اي طراحي و جهت تحليل سلسله مراتبي، بين سي نفر از متخصصان اين حوزه توزيع و بهترين جواب‌ها با توجه به ضرايب ناسازگاري استخراج شد. سپس با توجه به ضريب اهميت هر پارامتر، مدلي مفهومي و الگويي رياضي بين پارامترها و معيارها برقرار گرديد تا بتوان از آن براي انتخاب مکان مناسب اسکان اضطراري مبتني بر شرايط مختلف کالبدي و بومي نقاط مختلف کشور استفاده نمود. يافته‌ها: اين پژوهش نشان‌داد، عدم مجاورت مکان اسکان اضطراري با محل‌هاي خطرناک (با 074/0)، اطمينان از بهداشت محدوده (با 072/0) و همچنين امکان آتش‌سوزي مکان مدنظر (با 063/0) اثرگذارترين عوامل در انتخاب يک مکان به‌عنوان مرکز اسکان اضطراري مناسب مي‌باشند که از نتايج تحليل سلسله مراتبي برداشت گرديد. همچنين انتخاب اين عوامل که هرکدام از جنبه‌هاي متفاوتي هستند نيز نشان از اهميت بالاي اين پارامترها و تأثير زيادشان در ارزيابي مکان‌هاي منتخب اسکان اضطراري داشت که در بررسي ساير مطالعات و پژوهش‌ها به اين اندازه جامع و کافي به اين موضوعات پرداخته نشده است. همچنين سرعت کافي براي انتخاب مناسب‌ترين مکان و در کوتاه‌ترين زمان از بين گزينه‌هاي پيش‌رو و شناسايي نقاط ضعف محدوده ها بزرگترين دستاورد اين پژوهش بود. نتيجه‌گيري: الگوي به‌دست‌آمده در محدوده تهران‌پارس به‌عنوان مورد مطالعاتي پياده‌سازي شد و بوستان‌هاي شهداي تهران‌پارس، آراليا و مهرنامي مناسب‌ترين مکان‌ها بر اساس اين الگو براي زمان بحران شناخته شدند. نتايج استفاده از اين الگو نشان داد که غرب محدوده مطالعاتي براي اسکان در زمان بحران با کمبود فضا روبه‌رو خواهد شد. How to cite this article: Mirhakimi SA, Amini Hoseini K, Mansouri B, Izadkhah, Y. O. Introducing a Framework for Planning and Selecting Suitable Evacuation and Emergency Sheltering in Disasters: Case Study of Tehranpars District. J Saf Promot Inj Prev. 2021; 8(4):247-59.