تحلیل زمانی‌- مکانی تغییرات مدت زمان انتظار رخداد بارش در استان کردستان

Abstract

یکی از پیامدهای گرمایش جهانی و تغییراقلیم جابه­جایی در الگوهای زمانی- مکانی سنجه­ی جوی مهم و آشوبمند بارش است. هدف از انجام این پژوهش شناختن تغییرات مدت زمان انتظار رخداد بارش استان کردستان طی دهه­های اخیر است. بدین منظور داده­های روزانه­ی بارش162پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی بر روی پهنه­ی استان کردستان و 26 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی خارج از مرز استان مربوط به شرکت آب منطقه­ای کردستان و سازمان هواشناسی طی بازه­ی زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1391(21/3/1961 تا31/12/2012) به­کارگرفته شدند. با بهره­گیری از روش زمین­آماری کریجینگ مقادیر بارش بر روی سلول­های 6×6 کیلومتر برای هر روز جداگانه میان­یابی شدند. سپس داده­های روزانه­ی مربوط به 811 سلول که کل استان را پوشش می­دادند، از نقشه­های میان­یابی استخراج شدند. یک پایگاه داده(گاه­جای) در ابعاد811×18914 تهیه شد که بر روی سطرها روز(زمان) و بر روی ستون­ها سلول­ها(مکان) قرار داشتند. میانگین مدت زمان انتظار رخداد بارش برای هر سلول طی هر ماه از سال جداگانه حساب شد. جهت ارزیابی معناداری روند، آزمون ناپارامتریک من­کندال در سطح اطمینان 90 درصد بر روی سری زمانی مقادیر مدت زمان انتظار رخداد برازش داده شد. نرخ تغییرات به کمک روش خطی حداقل مربعات براورد شد. یافته­ها نشان دادند که طی ماههای سرد سال مدت زمان انتظار رخداد بارش طولانی­تر شده است، درحالی­که در ماههای گرم سال فاصله­ی زمانی بین دو رویداد بارشی پیاپی کوتاهتر شده است. نرخ کاهشی دوره­ی انتظار رخداد بارش دست­کم دو برابر نرخ افزایشی آن است. پراکنش روند معنادار بر روی استان بیانگر آن است که در نیمه­ی غربی و پربارش استان، مدت زمان انتظار رخنمود بارش طولانی­تر شده است، برعکس در نیمه­ی شرقی و کم­بارش، فاصله­ی بین دو رویداد بارشی پیاپی کوتاهتر شده است.