تعیین مولفه های تاب آوری با تاکید بر تاب آوری زیست محیطی در زلزله احتمالی شهر تهران

Abstract

زمینه و هدف: کلان شهر تهران توسط 110 گسل که 3 گسل آن بزرگ و فعال است، احاطه شده و یکی از مناطق مستعد زلزله خیز در کشور می باشد. لذا بررسی ابعاد تاب آوری آن در صورت بروز زلزله امری ضروری به نظر می رسد. در سال های اخیر، مطالعه درباره ی ضرورت و اهمیت به کارگیری اصول تاب آوری شهری و عوامل مؤثر بر آن در زمینه کاهش خطرات در شهرها، توجه بسیاری از صاحب نظران را به خود جلب کرده است. در این راستا هدف از این تحقیق، شناسایی و تعیین شاخص های مهم و تاثیرگذار بر تاب آوری شهر تهران برای مقابله با بحران زلزله احتمالی و تعیین مولفه های تاثیرگذار بر تاب آوری زیست محیطی است. روش: این تحقیق به روش مطالعات اسنادی و پرسشنامه ای صورت گرفته است. تعداد 51 کارشناس و محقق در تعیین شاخص ها و زیرشاخص های مهم تاثیرگذار در مدیریت بحران زلزله شرکت داشته اند. از روش تحقیق همبستگی و تحلیل معادلات ساختاری برای بررسی اثرگذاری مؤلفه‌ها استفاده شده است. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داده است، تعداد 7 مولفه ی اصلی و 39 زیرمولفه، نقش تعیین کننده ای در مدیریت بحران زلزله در شهر تهران دارند. مهم ترین مولفه اصلی، تاب آوری نهادی-مدیریتی با وزن 03/7 و با بار عاملی 93/0 تاثیر است و تاب آوری منابع زیست محیطی با بار عاملی 7/0 دارای وزن 6 در مدیریت بحران زلزله دارد. نتیجه گیری: مهم ترین زیرمولفه ها شامل سرمایه اجتماعی، امنیت مالی و تاب آوری شریان های حیاتی به ترتیب با وزن اهمیت 18/8، 12/8 و 04/8 می باشند. همبستگی تاب آوری منابع زیست محیطی با تاب آوری نهادی-مدیریتی، منابع اجتماعی-فرهنگی و منابع کالبدی-زیرساختی به ترتیب برابر 788/0، 72/0 و 738/0 بدست آمد که نشانگر ضریب همبستگی بالایی است. لذا تقویت ابعاد سرمایه اجتماعی و توجه به زیرساخت های کالبدی و ارتقاء بدنه مدیریتی در مدیریت پیامدهای زیست محیطی بحران زلزله در شهر تهران پیشنهاد می شود.