کاربست رویکردی آمیخته جهت مکان گزینی مراکز اسکان اضطراری در بحران زلزله (مطالعه موردی- شهر بوشهر)

Abstract

زمینه و هدف: زلزله یکی از مهم ترین مخاطرات طبیعی در شهر هاست که هر از چندگاه، در مقیاس های متفاوت اتفاق می افتد. یکی از اساسی ترین نیازها پس از وقوع زلزله، اسکان اضطراری جمعیت آسیب دیده می باشد. بدین منظور، هدف اصلی این پژوهش، مکان گزینی مراکز اسکان اضطراری با استفاده از رویکردی تلفیقی در محیط فازی، جهت مدیریت بحران زلزله براساس شاخص های کارکردی انتخاب شده است. بدین منظور، با بررسی و مداقه مبانی نظری و مطالعه ی ادبیات موضوعی شاخص های کارکردی مؤثر در اسکان اضطراری جمعیت های آسیب دیده در بحران زلزله شناسایی گردیدند. روش: به منظور جمع آوری داده ها، از پرسشنامه ی محقق ساخته که روایی و پایایی آن تأیید شد، استفاده گردید. جامعه ی آماری این مطالعه، مدیران و متخصصان استان بوشهر و نیز، اعضای هیات علمی دانشگاه خلیج فارس که از دانش تجربی و تئوریک مناسب در زمینه مدیریت بحران با تاکید خاص زلزله برخوردار بودند، شامل می شوند که تعداد پانزده نفر از آنها با روش نمونه گیری گلوله برفی به عنوان اعضای نمونه انتخاب گردیدند. در این پژوهش تجزیه و تحلیل داده ها، با رویکرد کریتیک جهت اهمیت سنجی شاخص ها و نیز رویکرد تئوری مطلوبیت چند شاخصه، به منظور رتبه بندی مراکز اسکان اضطراری انجام گرفت. یافته ها: مؤلفه های«دوری از نواحی ناایمن» از میزان 0/18 ، «دسترسی به مراکز درمانی» از میزان 0/16 ، «دسترسی به ایستگاه آتش نشانی» از میزان 0/14، «فاصله با عوامل طبیعی خطرساز» از میزان 0/09 و «فاصله با کاربری های ناسازگار» از میزان 0/08 اهمیت نسبی برخوردار هستند. همچنین، گزینه های« فاز2 پارک امام علی» با مقدار مطلوبیت وزنی 0/92، «پایگاه هوایی و دریایی» با مقدار مطلوبیت وزنی0/91، «شهرک نیایش» با مقدار مطلوبیت وزنی 0/8و «نمایشگاه بین المللی» با مقدار مطلوبیت وزنی 0/55 به ترتیب از رتبه بالاتری برخوردار هستند. نتیجه گیری: شاخص های دوری از نواحی ناایمن(مانند بافت های فرسوده)، دسترسی به مراکز درمانی و دسترسی به ایستگاه آتش نشانی به ترتیب از اهمیت بالاتری برخوردار ‌هستند. بنابراین، بایسته است به منظور پاسخ گویی سریع و مناسب در پسابحران زلزله، تصمیم گیران تاکید و توجه بیشتر بر این شاخص ها داشته باشند. همچنین، نتایج مطلوب تر بودن مکان های «فاز دوم پارک امام علی»، «پایگاه هوایی و دریایی» و «شهرک نیایش» را به عنوان گزینه های جدی و مناسب جهت اسکان اضطراری افراد، در صورت رخدادن بحران زلزله در شهر بوشهر بیان می دارد.