بررسی رابطه فرسایش قارچی نسخه‌های خطی مرکز اسناد و کتابخانه آستان قدس رضوی با هوا و ارزیابی آن در مدل کاغذی

Abstract

قارچ­ها مهم­ترین عامل فرسودگی زیستی در موزه­ها، کتابخانه­ها، آرشیو­ها و مخازن اسناد مکتوب می­باشند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تنوع قارچی نسخه­های خطی آسیب دیده در یکی از مخازن مرکز اسناد و کتابخانه آستان قدس رضوی و تعیین آلودگی هوای مخزن و ارتباط آن با آلودگی نسخ می­باشد. نمونه­گیری از نسخه­های خطی با استفاده از سوآب و کاغذ نیتروسلولز استریل و هوای مخزن به روش پلیت باز، انجام شد. القاء فرسودگی اسپورهای قارچی روی کاغذ، در آزمایشگاه مدل سازی شد. چهارده جدایه قارچی از سه نمونه­ی بستر مختلف خطی و شش جدایه قارچی از نمونه­ی هوای مخزن به­دست آمد. در بین جدایه­های قارچی نسخ خطی Aspergillus sp. با بیشترین فراوانی (%36) و Penicillium sp. (5/21%) و Alternaria sp. (14%) به ترتیب در مقام دوم و سوم قرار داشتند. نمونه­های قارچی P. chrysogenum، Cladosporium cladosporioides، Talaromyces diversus و Aspergillus sp. از نمونه کاغذهای پوستی جدا شده­اند که می­توانند در ارتباط با قارچ­های با فعالیت آبی کم و نمک­دوست باشند. بیشترین قارچ­های جداشده مخزن از محیط MEA (53%) به­دست آمد. این قارچ­ها شامل Purpureocillium lilacinum، Talaromyces diversus، Cladosporium sp. و Aspergillus sp. می­باشند.تعداد کم قارچ­های جدا شده از فضای مخزن، در مقایسه با اتاق بافری می­تواند به عوامل محیطی مناسب کنترل شده درون مخزن نسبت داده شود. گونه­های شناسایی شده مشترک بستر و هوا می­تواند ناشی از انتقال و استقرار اسپورهای قارچی هوا به سطح نسخ باشد. حضور لکه­های رنگی روی مدل­های کاغذی آغشته به اسپورهای قارچی فرسایش قارچی را در بستر کاغذی اثبات ­می­کند.