نقش پدران در پیشگیری از گرایش فرزندان به مواد اعتیادآور: کاربرد نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده

Abstract

مقدمه: شناخت عوامل مؤثر در انجام رفتارهای پیشگیری‌کننده از گرایش فرزندان به مواد اعتیادآور ازجمله نقش والدین از طریق نظریه‌های تغییر رفتار ضروری هست. این مطالعه با هدف تعیین نقش پدران در پیشگیری از گرایش فرزندان به مواد اعتیادآور مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده انجام گرفت. مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی به روش مقطعی انجام شد. جامعه مورد پژوهش نمونه 180 نفری از پدران شهر یزد بودند که به روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب شدند. پرسشنامه جمع‌آوری اطلاعات در سه بخش؛ هفت سؤال جمعیت شناختی و زمینه‌ای، چهار گویه نگرش، چهار گویه هنجارهای ذهنی، دو گویه کنترل رفتار درک شده، پنج گویه قصد رفتار و نه سؤال عملکرد بود که به‌صورت خود گزارش دهی تکمیل شدند. داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط نرم‌افزار SPSS-18 با استفاده از آزمون‌های توصیفی و تحلیلی نظیر؛ تی تست مستقل، ANOVA، آنالیز رگرسیون خطی و ضریب همبستگی پیرسون در سطح معناداری 0/05 مورد آزمون قرار گرفتند. یافته‌ها: محدوده سن شرکت‌کنندگان 30 الی 59 سال با میانگین 5/34 ± 40/38 بود. گویه های؛ ضرورت رفتار در بخش نگرش، تأیید همسران در هنجارهای ذهنی، مشکل بودن انجام رفتار در کنترل رفتار درک شده، شروع رفتار از فردا در قصد رفتار و ایجاد ارتباط صمیمانه با فرزندان جهت پیشگیری از ایجاد گرایش به مواد اعتیادآور در بخش رفتار بیشترین امتیاز را کسب کردند. بیشترین امتیاز مربوط به سازه هنجارهای ذهنی بود. نگرش پدران کارمند، صاحب‌خانه و دارای سطح تحصیلات لیسانس و بالاتر، کنترل رفتار درک شده پدران بدون سابقه اعتیاد در خانواده و دوستان، قصد رفتار پدران مطلقه و رفتار پدران با تحصیلات لیسانس و بالاتر و بدون سابقه اعتیاد در خانواده و دوستان در خصوص پیشگیری از ایجاد گرایش به مواد اعتیادآور در فرزندانشان مثبت‌تر بود. هنجاری ذهنی و قصد رفتار 23/5 درصد از واریانس رفتار را پیشگویی کردند. نتیجه‌گیری: مهم‌ترین عامل در انجام رفتار پیشگیرانه، قصد رفتار و هنجارهای ذهنی بود که با تأکید بر آن‌ها در برنامه‌های آموزشی می‌توان در این رابطه مؤثرتر عمل کرد.