اثربخشی الگوی ارتقای سلامت پندر بر کاهش رفتارهای پرخطر رانندگان

Abstract

اهداف: سوانح ترافیکی در جهان ۲/۱% از کل موارد مرگ را تشکیل می‌دهند. علاوه بر این هشتمین علت منجر به مرگ در جهان و اولین علت مرگ در گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال شناخته شده است. این مطالعه با هدف بررسی میزان اثربخشی الگوی ارتقای سلامت پندر بر کاهش رفتارهای پر‌خطر رانندگان تاکسی‌ انجام شد. مواد و روش‌ها: این پژوهش نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و گروه کنترل در سال ۱۳۹۶ در شهر مشهد انجام شد. جامعه مورد مطالعه کلیه رانندگان مرد تاکسی‌های درون‌شهری مشهد بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی چند‌مرحله‌ای، ۳۸۰ نمونه انتخاب شدند. پس از تکمیل پرسش‌نامه منچستر، رانندگانی که نمره رفتار پر‌خطر ایشان متوسط به بالا بود، شناسایی و از میان آنان برای هر گروه به‌صورت مجزا، ۴۵ نفر انتخاب شدند. پس از تکمیل پرسش‌نامه پژوهشگر‌ساخته سازه‌های منافع، موانع و خودکارآمدی درک‌شدۀ الگوی پندر، مداخله آموزشی مبتنی بر این الگو طی ۶ جلسه یک ساعته برای گروه آزمایش اجرا شد. در پایان جلسات آموزشی و ۳ ماه پس از پایان آموزش، پرسش‌نامه‌های منچستر و سازه‌های الگوی پندر در هر گروه تکمیل شد. داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از آزمون‌های تی مستقل، یومن‌ویتنی و فریدمن در قالب نرم‌افزار SPSS ۲۴ مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: میانگین نمرات رفتار رانندگی در مرحله پیش‌آزمون در گروه آزمایش ۲۰/۳±۱۱۶/۴ و در گروه کنترل ۲۰/۸±۱۱۹/۸ بود. آزمون یومن‌ویتنی این تفاوت را معنا‌دار نشان نداد (۰/۳۸۵=P)؛ اما در مرحله پس‌آزمون (۸/۲-=t) و پیگیری (۱۲/۳-=t) این تفاوت معنادار شد (۰/۰۰۱p<). میانگین نمره کل سازه‌های مورد مطالعه در الگوی ارتقاء سلامت پندر (منافع، موانع و خودکارآمدی درک‌شده) در مرحله پیش‌آزمون معنادار نبود (۰/۳۰۱=p) اما در مرحله پس‌آزمون و پیگیری معنادار شناخته شد (۰/۰۰۱p<). نتیجه‌گیری: مداخله آموزشی مبتنی بر سازه‌های الگوی ارتقاء سلامت پندر در کاهش رفتارهای پرخطر رانندگان تاکسی‌ها مؤثر است.