طراحی مدل بومی مدیریت بحران سوانح گسترده طبیعی (موردمطالعه: زلزله کرمانشاه)

Abstract

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت مدیریت بحران در سوانح گسترده طبیعی به دلیل دامنه گسترده تأثیرات و خسارت‌های بالقوه احتمالی آن، مقاله پیش رو به ارائه مدلی بومی برای مدیریت بحران در سوانح گسترده طبیعی می‌پردازد. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش، داده بنیاد است و برای طراحی مدل، 18 مصاحبه عمیق نیمه‌ساختارمند با نمونه‌ای متشکل از خبرگان دانشگاهی، کارشناسان و مدیران حوزه مدیریت بحران در استانداری، هلال‌احمر و همچنین سازمان‌های مردم‌نهاد که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم با بحران پیش‌آمده زلزله اخیر کرمانشاه درگیر بودند، صورت پذیرفت. یافته‌ها: به‌صورت خلاصه نتایج این مطالعه نشان داد که: توجه به حجم و گستردگی خسارات جانی و مالی، نیاز به سازمان‌دهی مناسب، ضرورت تسریع در امداد، ضرورت هماهنگی بین نیروهای مردمی و نهادهای دولتی و نیاز به نظارت، کنترل و حفظ نظم عمومی؛ مجموعاً پدیده محوری مدل یعنی "مدیریت بحران وقایع گسترده طبیعی " را ایجاب می‌کند؛ این پدیده متأثر از فرهنگ، زیرساخت‌ها و تأسیسات عمومی خاص آن منطقه بوده و عواملی چون نیروی انسانی آموزش‌دیده، تجهیزات و امکانات تخصصی بحران، بودجه، رسانه‌های اجتماعی در شکل‌گیری آن مداخله می‌کنند. نتیجه‌گیری: اجرای راهبردهایی مانند بهبود تغییرات ساختاری در سازمان‌های متصدی، اعتمادسازی، مقاوم‌سازی تأسیسات، برنامه‌ریزی، تخصیص وظایف و هماهنگی بین نهادی، بهبود نظام مدیریت اطلاعات و ارتباطات زلزله، ذخیره‌سازی تدارکات و کمک‌های اولیه و آموزش و فرهنگ‌سازی می‌تواند موجب کاهش خسارات مالی و جانی در زمان بحران شود. در پایان پژوهش نیز به ارائه راهکارهایی در جهت بهبود مدیریت بحران در این‌گونه سوانح پرداخته شد.