شناسایی مولفه های موثر در کاهش تاب آوری سازمان ها در شرایط بحرانی با استفاده از مدل AHP (مطالعه موردی سازمان آتش نشانی شهرستان آمل)

Abstract

‌‌‌زمینه و هدف: تاب­ آوری در بحران­ها (Disasters Resilience)، یکی از مفاهیم بسیار مهم نظری و کاربردی در مدیریت بحران در سال­های اخیر بوده است. در همین راستا اخیراً توجه نسبتاً زیادی، به سازمان­های تاب­ آور در برابر بحران به عنوان یکی از اجزای مهم و کلیدی در تاب­ آوری جامعه، معطوف گردیده است. سازمان­های تاب­ آور، سازمان­هایی هستند که به دلیل برنامه­ ریزی موثر، آمادگی و انعطاف­ پذیری بالایی که در خود ایجاد می­ نمایند، قادر هستند بحران­ها را با هزینه ­های کم پشت سر بگذارند. ارتقاء تاب­ آوری موجب رشد افراد و به دست­ آوردن تفکر و مهارت­های خودمدیریتی بهتر و دانش بیشتر می­شود. لذا هدف از این پروژه، شناسایی عوامل کاهش تاب ­آوری سازمان­ آتش­نشانی شهرستان آمل در شرایط بحرانی می­باشد. روش: روش به­ کار رفته در این پروژه، روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مبتنی بر اصل شرط معکوس، پرسشنامه و نرم ­افزار Expert Choice می­باشد تا با استفاده از آن مهمترین عوامل ضعف تاب ­آوری سازمان مشخص گردند. یافته­ ها و نتایج: پروژه حاضر طی دو مرحله انجام شده است که در مرحله اول، ابتدا ۲۶ عامل قابل ارزیابی در زمینه تاب­ آوری سازمان، بر طبق اصول AHP در نسخه اول پرسشنامه، توسط 11 کارشناس خبره و براساس ۳ شاخص اصلی (آسیب­ پذیری­های کلیدی، آگاهی موقعیتی، ظرفیت تطابق ­پذیری) دو­به­ دو نسبت به هم ارزش­گذاری شدند و پس از آنالیز کلیه پرسشنامه ­ها توسط نرم­ افزار، ۱۲ عامل، جهت ارزیابی مجدد در مرحله دوم مشخص گردیدند. در مرحله دوم جهت تعیین مهمترین عوامل ضعف تاب­ آوری در سازمان، ۱۲ عامل منتخب براساس ۳ معیار فرعی (شدت اثرگذاری در تاب­ آوری، قابلیت اصلاحی درون و برون سازمانی، دوام و تواتر وقوع اختلال تاب­ آوری) طبق مرحله قبل نسبت به هم ارزش­گذاری شدند، و در نهایت 7 عامل (نقش­ها و مسولیت­ها، درک خطرات و ماموریت­ها، پایداری سازه­ای، ساختارهای مدیریتی، کیفیت آموزش کارکنان، شناخت تجهیزات و ادوات موجود، توانایی نیروی انسانی)، به عنوان مهمترین عوامل اثرگذار در کاهش تاب ­آوری سازمان آتش­نشانی انتخاب و اولویت­ بندی شدند.