برنامه ریزی سکونتگاه موقت پس از وقوع زلزله احتمالی در سه مقیاس شهر، منطقه و محله ، مورد مطالعاتی: شهر تهران، منطقه 10، محله بریانک – هفت چنار

Abstract

زمینه و هدف: برنامه ­ریزی پیش از وقوع سوانح یکی از مهم­ترین مباحث در مدیریت شهر­های بزرگ محسوب می­شود که می­تواند تاثیر بسزایی در کاهش خطرات و خسارات احتمالی آینده داشته باشد. کلانشهر تهران از یک سو به دلیل تمرکز جمعیت، تراکم فزاینده ساختمانی و عدم رعایت استاندارد­های ایمنی، و از سوی دیگر به دلیل قرار­گیری در یک پهنه لرزه­ خیز، از منظر مخاطرات بسیار قابل تأمل بوده و نیازمند برنامه­ ریزی جامع و عمیق پیش از وقوع سوانح می­باشد. برنامه­ ریزی سکونتگاه موقت، به منظور شناسایی روش­های مناسب و تأمین سکونتگاه در مناطق شهری، علاوه بر رفع نیاز بازماندگان پس از وقوع سوانح و کمک به بازگشت سریع­تر جامعه به شرایط پیشین، آمادگی مواجهه با سانحه و مدیریت شرایط بحرانی را افزایش می­دهد. هدف این پژوهش دستیابی به یک برنامه جامع و پویا جهت آمادگی در برابر سوانح و تامین نیازهای حیاتی بازماندگان در منطقه 10 شهر تهران است که درعین دارا بودن تراکم جمعیت و مسکن، از فرسودگی بالایی رنج می برد. روش: پژوهش حاضر ماهیتاً توصیفی–تحلیلی و دارای رویکرد کیفی است. برنامه­ ریزی در این تحقیق بر اساس رویکرد برنامه­ ریزی جامع سوانح و به کمک روش برنامه­ ریزی راهبردی صورت می­پذیرد که علاوه بر هماهنگی بین فعالیت­های دولت و جامعه، بر بازتوانی همه بخش­های شهر در کنار تأمین مسکن تاکید می­نماید. در راستای پیشبرد اهداف پژوهش و یافتن نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای پیش روی برنامه­ ریزی سکونتگاه موقت در محدوده مورد مطالعه از ابزاری نظیر مطالعات اسنادی وکتابخانه­ ای، مشاهده دقیق منطقه و محله، و مصاحبه با مردم محله استفاده شده است. یافته ها: پژوهش حاضر ضمن بررسی ادبیات نظری و روش­های برنامه­ ریزی، به کمک تکنیک سوآت سعی کرده است تا به یک برنامه راهبردی با رویکرد­های آمادگی و کاهش خطر پیش از وقوع سانحه و رویکرد توسعه پایدار سکونتگاه­های موقت انسانی پس از سانحه در چهار حوزه مدیریتی، کالبدی، محیط طبیعی و اجتماعی و اقتصادی و در سه مقیاس شهر، منطقه و محله دست یابد. نتیجه­ گیری: از مهم­ترین دستاوردهای این برنامه می­توان به روش اسکان انفرادی خانوار با کمک گرفتن از توان مالی و اعتباری هر خانوار همراه با کمک­ها و اعتبارات دولتی و روش اسکان جمعی و گروهی خانواده­ ها در محله بر اساس دارایی­ها، پتانسیل­ها و ظرفیت­های محله همراه با کمک­­ها و اعتبارات دولتی اشاره کرد.