تحلیل تناسب و اولویت بندی بناهای عمومی و دولتی برای مرکز اسکان جمعی در شرایط بحران زلزله با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی منطقه 5 شهر تهران

Abstract

زمینه و هدف: تهران به عنوان پایتخت استراتژیک و مرکز تجمع مراکز سیاسی و اداری ایران، در طول تاریخ بارها در معرض زلزله قرار گرفته است. در جهت کاهش اثرات خطر زلزله، بهره گیری از تمامی ظرفیت های موجود برای پیش بینی اماکن تخلیه و اسکان اضطراری در شرایط بحران زلزله الزامی است. یکی از ظرفیت هایی که تا کنون در اسکان جمعی به آن توجهی نشده است، بناهای عمومی و دولتی است. لذا این پژوهش درصدد است تا ظرفیت و امکان بالقوه موجود در بناهای عمومی و دولتی شهر تهران به لحاظ پهنه بندی جهت استفاده به عنوان مکانی برای اسکان آسیب دیدگان زلزله، شناسایی نماید. هدف پژوهش تحلیل میزان قابلیت و تناسب کاربرد بناهای دولتی و عمومی به عنوان مرکز اسکان جمع از لحاظ پهنه بندی به هنگام بحران زلزله است. روش: پژوهش بر اساس هدف کاربردی و روشی از نوع توصیفی- تحلیلی است. در گردآوری اطلااعات از روش اسنادی و کتابخانه ای و آرشیوهای داده های مکانی سازمان ها در سال 1398 استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های تحلیل فضایی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، شاخص های استاندارد سازی فضایی، تحلیل های تطبیق فضایی و مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است. یافته ها: شاخص های مکان یابی بناهای عمومی و دولتی چند منظوره با قابلیت کارکرد مرکز اسکان جمعی در شرایط بحران زلزله، شناسایی و وزن دهی شده اند. براین اساس، نقشه های تعیین مطلوبیت موقعیت مکانی بناهای عمومی و دولتی در منطقه 5 شهرداری تهران تهیه و بناهای عمومی و دولتی که در زمان وقوع زلزله قابلیت استفاده در جهت اسکان غیر رسمی را دارند، شناسایی و ارائه شده اند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که بناهای آموزشی، فرهنگی، مذهبی، ورزشی، پارکینگ طبقاتی و اقامتی به ترتیب دارای بیشترین فراوانی برای تغییر کاربری به مرکز اسکان جمعی در منطقه 5 شهرداری تهران در زمان وقوع زلزله می باشند.