مدیریت بحران مبتنی بر رویکرد شبکه محور

Abstract

زمینه و هدف: مسائلی که آرامش، رفاه و زندگی انسان­ها را در سراسر دنیا تهدید می­ کند به تنهایی توسط یک بازیگر قابل حل نبوده و مستلزم مشارکت شبکه گسترده­ای از سازمان­های دولتی، سیاسی، غیرانتفاعی، بشر دوستانه و کسب و کارها است. اما مشکل اینجاست که فرم شبکه به خودی خود باعث افزایش عدم اطمینان در هماهنگی شده و هماهنگ نمودن بازیگران مختلف در یک شبکه گسترده امری دشوار و زمان بر است. بنابراین هدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش کلیدی است که علیرغم عدم اطمینان و دشواری هماهنگی در شبکه­ها چطور می­ توان رویکرد شبکه را به عنوان ابزاری برای مدیریت بحران و پاسخ گویی به آن به کار برد؟

روش: تعداد بیست مقاله از میان مقالات منتشر شده در مجلات معتبر بین المللی طی بیست سال اخیر که عنوان آن­ها شامل کلید واژگان "مدیریت بحران"، "شبکه"، "عدم اطمینان"، "بسیج شبکه" و "سیستم فرماندهی حادثه" می­ باشد انتخاب شده و با مرور ادبیات مدیریت بحران و شبکه و تلفیق آن ها، رویکردی ترکیبی برای پاسخگویی و مدیریت بحران ارائه می­ شود.

یافته ها: سه نوع عدم اطمینان شبکه عبارتند از: عدم اطمینان حقیقی، عدم اطمینان استراتژیک و عدم اطمینان نهادی. روش هایی که برای غلبه بر این عدم اطمینان­ها می­ توان به کار گرفت عبارتند از: یادگیری، آشنایی، داشتن روابط کاری قوی و پیش برنامه. به منظور افزایش هماهنگی در شبکه­ها نیز می­ توان از بسیج شبکه، سیستم فرماندهی حادثه و رویکرد حکمرانی شبکه­ای استفاده کرد.

نتیجه گیری: بحران از طریق رابطه­ای که با عدم اطمینان دارد، تعریف می­ شود. رسیدگی به امور بحران­های جدید و نامنظم نیازمند یک شبکه تخصصی از پاسخ دهندگان است، اما فرم شبکه خود سبب افزایش عدم اطمینان در هماهنگی می­ شود. لذا لازم است روش هایی برای غلبه بر این عدم اطمینان به کار گرفته شود. یکی از روش­های مهم غلبه بر عدم اطمینان، فرایند یادگیری است. یادگیری بین سازمانی با ادغام دانش، عدم اطمینان حقیقی را کاهش داده و مهارت­های یادگیری را در میان بازیگران پرورش می­ دهد (براس و همکاران، 2004). همچنین احتمال می­ رود "آشنایی" عدم اطمینان نهادی را کاهش دهد؛ چرا که بدین وسیله پیش زمینه­های مختلف بازیگران شناخته شده و راه هایی که از آن طریق این تفاوت­ها می­ توانند به شکل قابل قبولی رفتار را شکل دهند تعریف می شود. فرایند بسیج شبکه و سیستم فرماندهی حادثه نیز به عنوان روش هایی برای افزایش هماهنگی در شبکه قابل استفاده می­ باشند. شبکه­ها از طریق تسهیل یادگیری، همکاری و اثربخشی تیمی، توزیع دانش و اطلاعات و کسب مشروعیت می­ توانند در مدیریت بحران مفید واقع شوند.