ارزیابی مدیریت بحران درایران بر مبنای مدل لیتل جان (با بررسی موردی سیل فروردین 1398 لرستان،مازندران و زلزله آبان 1396 کرمانشاه )

Abstract

زمینه و هدف: جامعه بشری در طول تاریخ همواره با انواع بلایای طبیعی و غیرطبیعی دست به گریبان بوده است به طوری که هر سال، 200 میلیون انسان درگیر این حوادث غیرمترقبه می شوند.کشور ایران نیز جزء ده کشور بلاخیز دنیا بوده و بعد از هند، بنگلادش و چین مقام چهارم را در آسیا دارد. بحران های فراگیرملی به علت گستردگی حادثه، جمعیت بزرگ تحت تاثیر و محدودیت درظرفیت پاسخ دهی ارگان های مسئول، در مدت زمان کوتاهی موجب ایجاد حجم بالایی از تقاضاهای امدادی، بهداشتی و درمانی می شوند ومدیریت آنها نیازمند استفاده هماهنگ و به جا از تمام منابع مادی وانسانی کشوری است. ازاین جهت، شناسایی نقاط قوت وقابل بهبود در مدیریت بحران های حادث شده ، براساس مدل های علمی مطرح جهانی و استفاده ازآنها درارتقای کیفی مدیریت بحران های آتی می تواند بسیار موثر ومفید واقع شود. روش : باتوجه به اهداف مورد نظر در واکاوی مدیریت بحران، پژوهش کاربردی است. ازطرفی براساس ماهیت وروش انجام درزمره پژوهش های توصیفی-تحلیلی قرار می گیرد. دراین پژوهش، مدیریت های بحران درایران (بطور موردی سیل لرستان، مازندران و زلزله کرمانشاه) با استفاده از مدل6 مرحله ای لیتل جان و با بررسی میدانی، مستندات، گفتگو با مدیران عالی سازمان های دولتی مرتبط با بحران ها (فرمانداری، بخشداری، شهرداری، ادارات برق، آب، گاز، مخابرات، هلال احمر، اورژانس، آتش نشانی و....) وپرسشنامه تدوین شده با شاخص9 بعنوان حداکثر امتیاز و 1 بعنوان حداقل امتیاز، ارزیابی گردیده است. یافته ها: براساس ارزیابی انجام شده طبق مدل لیتل جان و با طراحی سناریوی پاسخ به موقعیت بحرانی بیشترین(7/4) و تهیه و تدوین برنامه اقتضایی کمترین(9/2) امتیاز را در مدیریت بحران ایران نشان داده اند. ارزیابی کلی از مدیریت بحران، میانگین کمتر از متوسط(6/4) را نشان می دهد. وجود سامانه برای ارسال و توزیع مناسب اقلام مورد نیاز(2)، اطلاع رسانی سیستمی به افراد و مدیران عضو مدیریت بحران (8/1) بعنوان ضعیف ترین بخش های مدیریت بحران و برقراری سریع خدمات آب، برق، گاز و همچنین توزیع سریع اقلام مورد نیاز بهترین بخش های مدیریت بحران (امتیاز 4/6 ) اعلام شده اند. نتیجه گیری: با وجود تلاش های زیاد صورت گرفته در بهبود و ارتقای سطح کیفی خدمات مدیریت بحران و با توجه به احتمال بالای وقوع بحران های طبیعی در ایران، توجه ویژه به این حوزه ضرورت دارد. ارتقای معیارهایی چون وجود سامانه وسیستم برای ثبت اطلاعات مکانها و افراد و اطلاع رسانی فوری به نفرات عضو تیم های مدیریت بحران می تواند نتایج مفید و مؤثری درمدیریت بحران های آتی ایجاد نماید.