چارچوب ارزیابی جامع خسارت‌های اقتصادی سیل (مستقیم، غیرمستقیم، ملموس و ناملموس): رخداد سیل 29 فروردین 1395 نوده‌خاندوز، حوضه رودخانه گرگان‌رود

Abstract

زمینه و هدف: خسارت‌ها و تلفات ناشی از رویداد سیل شامل طیف وسیعی از خسارت‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی است؛ بنابراین ضروری است در فرآیند برنامه‌ریزی و مدیریت ریسک سیلاب در یک منطقه، همه خسارت‌های وارده مورد بررسی واقع شوند. پژوهش حاضر با هدف معرفی چارچوب ارزیابی جامع خسارت‌های اقتصادی سیل با چهار مفهوم خسارت‌های مستقیم، غیرمستقیم، ملموس و ناملموس در شهر نوده‌خاندوز استان گلستان برای رویداد سیل مورخ 1395/01/29انجام شد. روش: در این راستا پهنه سیلابی در طول مسیر رودخانه خرمارود (150 متر از حاشیه رودخانه)، به‌منظور مشخص کردن سطوح در معرض خطر تعیین شد. بخشی از اطلاعات مربوط به خسارت‌های مستقیم و ملموس وارده در سیل مذکور با مراجعه به اداره‌های مرتبط، جمع‌آوری شد. برآورد خسارت‌های غیرمستقیم و ناملموس نیز از طریق پیمایش میدانی، مصاحبه با جوامع محلی و تهیه و تکمیل پرسش‌نامه صورت گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که در گروه خسارت‌های مستقیم-ملموس، بیش‌ترین خسارت مربوط به بخش تأسیسات و کشاورزی، به‌ترتیب با ارزش ریالی در حدود 6000 و 5950 میلیون ریال است. در گروه خسارت‌های غیرمستقیم-ملموس نیز بعد از خسارت بازگشایی مجدد معابر و پاک‌سازی (در حدود 350 میلیون ریال)، بیش‌ترین آسیب مربوط به ایجاد وقفه در کسب و کار با حدود 87 میلیون ریال است. در گروه خسارت‌های غیرمستقیم-ناملموس بیش‌ترین خسارت به‌ترتیب مربوط به بی‌نظمی و هرج ومرج، پریشانی، ناراحتی و آسیب روانی ایجاد شده و از دست رفتن اعتماد نسبت به مسئولین با ارزش ریالی به‌ترتیب در حدود 154، 149 و 124 میلیون ریال است. نتیجه‌گیری: در مجموع، بیش‌ترین خسارت‌ها در شهر نوده‌خاندوز مربوط به خسارت‌هایی است که به‌صورت مستقیم-ملموس (40/92 درصد) وارد شده است. با این حال در برنامه‌ریزی برای مدیریت جامع به‌منظور رسیدن به توسعه و سلامت پایدار علاوه بر در نظر داشتن خسارت‌های مستقیم و ملموس، بایستی خسارت‌هایی که به‌صورت غیرمستقیم و ناملموس وارد می‌شوند نیز در نظر گرفته شود. هر چند که میزان خسارت‌های این گروه‌ها در مقایسه از نظر ارزش ریالی کم‌تر باشد.