برنامه‌ریزی سایت‌های دارای پتانسیل اسکان موقت در مقیاس شهری با روش AHP در شهر قم

Abstract

زمینه و هدف: با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند لرزه‌ای آلپ-هیمالایا و براساس تجربه‌های متعدد زلزله در نقاط شهری و روستایی و در اقلیم‌های مختلف کشور، اهمیت وجود برنامه‌ بازسازی پیش از سانحه آشکار است. شهر قم از جمله پهنه‌های درمعرض خطر زیاد (آئین‌نامه 2800) در کشور ایران است. از طرفی تجربه اسکان موقت در زلزله در نقاط جمعیتی متمرکز و کلانشهرها در دهه‌های اخیر وجود ندارد و این امر به کار بردن تجربه‌های قبلی در مناطق روستایی و شهرهای کم جمعیت و پراکنده را ناکارآمد می‌کند. روش : روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش، روش ترکیبی کمی-کیفی با شیوه توصیفی- تحلیلی از نوع مطالعات میدانی و پیمایشی است. همچنین در راستای جمع آوری داده‌ها از ابزار مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهده، بررسی اسناد و مصاحبه با مسئولین و متخصصین و نیز بررسی نقشه‌ها و اسناد فرادست استفاده شده است. یافته‌ها: برنامه‌ریزی جامع اسکان موقت شهر قم باید براساس پایگاه داده جامع و قابل اعتماد و با درنظر گفتن ویژگی‌های جمعیتی از نظر کمی و کیفی در مقیاس‌های مختلف شهری، مناطق شهری و محلی تدوین گردد. همچنین برای استفاده از ظرفیت زائرسرا و فضاهای باز شهری، علاوه بر بررسی و تعیین دقیق تعداد و ظرفیت آن‌ها، نیازمند ارائه یک طبقه‌بندی در آن‌ها براساس شاخص‌های اسکان موقت است تا در مرحله برنامه‌ریزی امکان سنجش ظرفیت واقعی اسکان هر قطعه کاربری مشخص باشد. نتیجه‌گیری: در نتیجه این پژوهش براساس شاخص‌های اسکان موقت استخراج شده از متون تخصصی و تجربه‌های جهانی، گزینه‌های دارای پتانسیل اسکان در شهر قم در هشت دسته مشخص گردید. در ادامه با بررسی هریک از این گزینه‌ها، ظرفیت و مکان هریک به تفکیک مناطق هشتگانه شهر قم طبقه‌بندی شد. در پایان نیز با مقایسه زوجی این آلترناتیوها براساس شاخص‌های موجود، نسبت به اولویت‌بندی آن‌ها اقدام شد. پروژه‌های تکمیلی در مقیاس مناطق شهری و محلی نیز به ترتیب اولویت در جدولی ارائه شده است.