برنامه ریزی بهینه استوار لجستیک امداد بحران با استفاده از یک مدل سناریومحور استوار دوهدفه و بکارگیری روش اپسیلون محدودیت تکامل یافته

Abstract

زمینه و هدف: تصمیم ­های مرتبط با برنامه­ ریزی لجستیک امداد فاجعه را می­توان در دو دسته (تصمیم­ های استراتژیک پیش از وقوع بحران و تصمیم ­های عملیاتی هنگام و پس از وقوع بحران) تقسیم کرد. در این تحقیق، مسائل استراتژیک و برخی از مسائل عملیاتی مرتبط با لجستیک امداد فاجعه، از جمله مکان­یابی انبارهای امداد و تعیین ظرفیت/اندازه آن­ها، میزان ذخیره ­سازی کالاهای امدادی در انبارها، مکان­یابی مراکز توزیع امداد پس از وقوع بحران و تخصیص انبارها به آنها و نهایتاً نحوه پوشش نواحی آسیب­ دیده متقاضی کالاهای امدادی به صورت همزمان مدل­سازی و حل می­شوند. روش: مدل­سازی و حل مسئله با استفاده از رویکرد برنامه­ ریزی تصادفی سناریومحور استوار دوهدفه انجام می­شود که در آن هم هدف بشردوستانه کمینه­ سازی بیشینه کمبود و هدف اقتصادی کمینه­ سازی متوسط هزینه امدادرسانی، تحت سناریوهای محتمل مورد توجه قرار می­گیرند. همچنین، با بکارگیری روش اپسیلون محدودیت تکامل یافته، بهترین موازنه بین اهداف اقتصادی و بشردوستانه مذکور صورت می­گیرد. نرم­ افزار GAMS برای اجرای مدل پیشنهادی بکار گرفته شده است. یافته­ ها: نتایج عددی حاصل­ شده از مدل پیشنهادی این تحقیق بیانگر آن است که این رویکرد قابلیت بکارگیری برای حل مسئله برنامه­ ریزی لجستیک امداد بحران را داشته زیرا به لحاظ معیارهایی همچون متوسط هزینه و کمبود و نیز بیشینه کمبود تحت سناریوهای مختلف، عملکرد قابل­ قبولی را نشان می­دهد. رویکرد استوار پیشنهادی نسبت به رویکردهای دیگر همچون مقدار اسمی، به طرز کارآمدتری عدم قطعیت پارامترهایی همچون تقاضای کالاهای امدادی را کنترل می­کند. نتیجه­ گیری: با استفاده از این چنین مدل­های تصمیم­ گیری، مدیران بحران در کشور و یا استان­ها می­توانند پیش از وقوع بحران به اتخاذ تصمیمات راهبردی در مورد مکان و موجودی انبارهای امداد، نحوه توزیع کالاهای امدادی و ... پرداخته و در نتیجه آن، نه تنها در هزینه­ های امداد رسانی صرفه­ جویی می­شود، بلکه موجب تسریع در امدادرسانی شده و کمبود تلفات را به حداقل می­رساند.