ارزیابی آسیب پذیری غیرکالبدی در مقیاس محله بعد از تجربه بازسازی پس از زلزله با رویکرد کیفی (نمونه موردی: محله قدغون بروجرد)

Abstract

زمینه و هدف: فرایند بازسازی ­پس ­از ­سوانح در جوامع در حال ­توسعه، گرایش بالایی به نوسازی کالبدی خرد مقیاس دارد. ریشه این گرایش که عدم توجه به مسائل غیرکالبدی را در بر دارد، می­توان در فقدان تخصص در مقیاس کلانِ برنامه­ریزی، فقدان سازوکارهای مشارکت اجتماعی و ملاحظات سیاسی حاکم بر این کشورها یافت که کاهش آسیب پذیری را موجب نشده و در بسیاری از مواقع، افزایش آن را نیز به دنبال خواهد داشت. هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان کاهش آسیب پذیری غیرکالبدی محله قدغون بروجرد در فرآیند بازسازی پس از زلزله فروردین ماه 85، با توجه به شاخص‏ها و معیارهای کاهش آسیب پذیری در مقابل زلزله ، می باشد. روش: این تحقیق به روش توصیفی و با رویکرد کیفی، از طریق مطالعه اسنادی به استخراج شاخص­ها پرداخته و پس از ارزیابی محله در زیرشاخص­ها از طریق روش AHP و وزن دهی به آن­ها و تهیه نقشه در محیط GIS این شاخص ها در محله قدغون ، مورد بررسی قرار می دهد. یافته­ ها: شاخص­های غیرکالبدی مورد بررسی در دسته­های مدیریتی، همه­شمولی، اسناد هدایت شهری، خدمات­رسانی، جمعیتی، آمادگی اجتماعی، اقتصادی و پژوهشی دسته­بندی شده­اند. با وقوع زلزله 1385 بروجرد، فرصت مناسب بازسازی صحیح با هدف کاهش آسیب­پذیری در محله قدغون طی فرایند نادرست12ساله ، بازسازی از دست رفت که ما در 5 دسته از شاخص­های فوق افزایش آسیب­پذیری را نشان داده و در3دسته دیگر میزان ثابت آسیب ­پذیری را نتیجه می گیریم. نتیجه­ گیری: نتایج بدست آمده نشان می دهد که عدد آسیب­ پذیری ­غیرکالبدی محله، 473/4 از 5 بوده که وضعیتی بسیار نامناسب را در مقابل سوانح آتی ترسیم می کند. نتیجه اینکه فرآیند بازسازی محله قدغون با توجه به شاخص های صرفا کالبدی، نه تنها موجبات کاهش آسیب پذیری محله در تمامی مولفه ها را در بر نداشته بلکه آسیب پذیری را به مراتب بیشتر کرده است.