فرایند تدوین چشم انداز برای محله زلزله زده نمونه موردی: محله خواجه مراد پس از زلزله سال 1382 بم

Abstract

زمینه و هدف: اهمیت تعیین چشم ­انداز در سرنوشت شهرها و محلات، به گونه­ ای است که می‌توان آن را به مثابه قلب فرایند برنامه ­ریزی و طراحی شهری محسوب نمود. در وضعیت کنونی، امر تدوین و اجرای چشم ­انداز برای شهرها و محلات، دیگر نه یک "انتخاب" بلکه به یک "ضرورت" تبدیل شده است. این مقاله با به‌ کارگیری مدل ارگون به چشم­ انداز سازی محله خواجه­ مراد بم پرداخته است. مدل ارگون را فرایندی متشکل از چهار گام تشکیل می­دهد که بر اساس چند پرسش ساده بنا شده است: اکنون کجا هستیم؟ به کجا می­رویم؟ کجا میخواهیم باشیم؟ و چگونه به آنجا برسیم؟ روش: به منظور تدوین چشم ­انداز برای محله زلزله­ زده خواجه ­مراد، در سال 1392 (10 سال پس از زلزله)، چندین مراجعه به شهر بم جهت بازدید از محله، شناخت وضع موجود محله پس از بازسازی، انجام تحقیقات میدانی و برداشت محله نظیر به ­روز کردن نقشه ­ها، برداشت عکس، فیلم، کروکی­ ها و اسکیس­ های دستی و همچنین مصاحبه با اهالی محله انجام شد. یافته ­ها: فرایند پژوهش به شرح ذیل می­باشد: شناخت مفاهیمی نظیر چشم­ انداز و چارچوب طراحی محله (مبانی نظری)، شناخت محدوده مورد مطالعه (محله خواجه­ مراد در شهر بم)، ارزیابی بازسازی محله، شناخت آسیب­ پذیری محله، شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای محله در قالب جدول سوات، تدوین چارچوب طراحی محله، چشم­ اندازسازی (بدین منظور در ابتدا اهداف کلان تدوین شد، سپس بر اساس آن­ها اهداف خرد فهرست شده و در نهایت بر اساس اهداف خرد، سیاست­ هایی تدوین شدند). نتایج: دستاورد مقاله عبارت است از تدوین چشم­ انداز برای محله خواجه ­مراد به عنوان مورد مطالعاتی می­باشد. در این راستا، بر اساس شناسایی وضع موجود محله، اهداف کلان، اهداف خرد و سیاست­هایی جهت دستیابی به وضعیت ایده­ آلی که امید است محله مورد نظر در آینده به آن نائل آید، توصیف گردید.