بررسی اثرات انسجام اجتماعی در مدیریت بحران زلزله از دیدگاه ساکنان محلی، مطالعه موردی: ازومدل شمالی، شهرستان ورزقان.

Abstract

زمینه و هدف: بدون تردید یکی از بلایای طبیعی که زندگی انسان را در طول تاریخ تهدید کرده و از مخرب‌ترین پدیده‌های طبیعت محسوب می‌شود و گاه تمدن‌های بشری را منقرض نموده، زلزله می‌باشد. این پدیده در هر زمانی از سال، روز یا شب ممکن است رخ دهد؛ از مهم‌ترین ویژگی‌های این پدیده طبیعی، غیر قابل پیش‌بینی و ناگهانی بودن وقوع آن و هم چنین کوتاه بودن زمان برای عکس العمل در مقابل آن می‌باشد. هدف این مقاله بررسی اثرات انسجام اجتماعی در مدیریت بحران زلزله از دیدگاه ساکنان محلی در مناطق روستایی شهرستان ورزقان می‌باشد.

روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های ترکیبی است که با استفاده از تکنیک‌های کیفی (مصاحبه نیمه ساختار یافته) و کمی (پرسش‌نامه لیکرت) انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش همه روستاهای آسیب دیده دهستان ازومدل شمالی و خانوارهای ساکن در این روستاها را شامل می‌شود. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامه محقق‌ساخته بوده است که برای اطمینان از روایی آن به مصاحبه اکتشافی با 32 خانوار زلزله زده پرداخته شد. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش‌نامه صورت گرفت و با داده‌های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا، پایایی بخش‌های مختلف پرسش نامه تحقیق 0.74 الی 0.84 بدست آمد. تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش حاضر در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزارSPSS انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از مدل تحلیل عاملی استفاده شد.

یافته: یافته‌های این تحقیق نشان داد که اثرات انسجام اجتماعی در مدیریت بحران زلزله در منطقه مورد مطالعه با تقویت هم‌زیستی اجتماعی و نشاط اقتصادی، تقویت ارتباطات اجتماعی و تسهیم دانش، تقویت خودارزشمندی و مداخله‌گری اجتماعی و تقویت تعاملات و شادکامی اجتماعی ارتباط دارد.

نتیجه‌گیری: نتایج مدل تحلیل عاملی نشان داد مهم‌ترین اثرات وقوع زلزله در منطقه مورد مطالعه شامل چهار مؤلفه (تقویت هم‌زیستی اجتماعی و نشاط اقتصادی، تقویت ارتباطات اجتماعی و تسهیم دانش، تقویت خودارزشمندی و مداخله‌گری اجتماعی و تقویت تعاملات و شادکامی اجتماعی) است که مقدار واریانس و واریانس تجمعی تبیین شده توسط این چهار عامل 75.5 می‌باشد؛ و در نهایت، بر اساس نتایج تحقیق پیشنهادات کاربردی ارائه شده است.