بررسی تأثیر هایپوکسی بر توجه انتخابی و زمان واکنش خلبانان نظامی در شبیه‌ساز پروازی اتاق ارتفاع

Abstract

مقدمه: هایپوکسی یک خطر بالقوه درامر هوانوردی بوده و عدم توجه به آن باعث خطرات جانی و مالی فراوان می‌شود. یکی از مهمترین اثرات هایپوکسی کاهش کارایی ذهنی است. بر همین اساس هدف از انجام این مطالعه بررسی تأثیر هایپوکسی بر جنبه‌های روانشناختی هایپوکسی (توجه انتخابی و زمان واکنش خلبانان) و همچنین تغییرات ضربان قلب و میزان اکسیژن خون در شبیه‌ساز پروازی اتاق ارتفاع بود. روش بررسی: به همین منظور تعداد 53 نفر از خلبانان مراجعه‌کننده به اتاق ارتفاع مرکز فیزیولوژی هوایی نیروی هوایی ارتش به صورت تصادفی طی مدت حدود 10 ماه وارد مطالعه شدند. در ابتدا پروتکل مطالعه به افراد توضیح داده شد. مقادیر درصد اشباع اکسیژن خون شریانی و تعداد ضربان قلب و آزمون رایانه‌ای استروپ در شرایط عادی (کلاس) به عمل آمد و نتایج آنان ثبت گردید. سپس در شرایط هایپوکسی (ارتفاع 25 هزار پایی) مجدداً همان موارد کنترل، ثبت وسپس مورد تجزیه تحلیل آماری قرارگرفت. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که هایپوکسی باعث افزایش زمان واکنش و میزان ضربان قلب و کاهش میزان توجه انتخابی و کاهش میزان اکسیژن خون شریانی در خلبانان می‌شود که این موارد از نظر آماری معنادار بود. بحث و نتیجه‌گیری: هایپوکسی می‌تواند زمان واکنش خلبانان را طولانی‌تر و نیز توجه انتخابی آنان را دچار اختلال کند و حلقه‌های بروز سوانح را تسریع و تکمیل نماید و اهمیت این موضوع در هواپیماهای شکاری که معمولاً در آنها برخلاف هواپیماهای ترابری یک یا دو نفر هواپیما را کنترل و هدایت می‌کنند چندین برابر است. بنابراین آموزش عملی هایپوکسی در اتاق ارتفاع واهمیت به جنبه‌های روان شناختی آن می‌تواند نقش مهمی در شناخت صحیح و به موقع هایپوکسی و ایمنی پروازها داشته باشد.