اثر امواج تلفن های همراه بر سیستم خون ساز موش نر نابالغ نژاد BALB/c

Abstract

سابقه و هدف: در سال­های اخیر انبوهی از وسایل ساطع کننده مایکروویو مانند تلفن همراه ، رادار، رادیو، تلویزیون، وسایل برقی خانگی و... ساخته شده و مورد استفاده روز افزون انسان­ها و به خصوص جوانان و نوجوانان قرار گرفته است. لذا، با توجه به انتشار برخی گزارش­ها در مورد اثرات مخرب امواج الکترومغناطیس این امر باعث جلب توجه وسیع پژوهشگران علوم زیستی به بررسی اثرات ﺁن بر سلامت انسان و نیز بر فرآیندهای رشد و نمو جانوران شده است. در این مطالعه اثرات امواج ساطع شده از تلفن­های همراه (940 مگاهرتز) بر سیستم خون ساز موش نابالغ نر نژاد BALB/c بررسی شده است. مواد و روش­ها: در این پژوهش تجربی از یک سیستم مولد مایکروویو (940 مگا هرتز) متشکل از یک قفس وی‍ژه که دو دستگاه تلفن همراه در آن تعبیه شده بود، استفاده گردید. موش­های نابالغ نر یک ماهه به مدت پانزده روز و هر روز 30 دقیقه در این سیستم تحت امواج ساطع شده از تلفن­های همراه فعال قرار داده شدند. پس از انجام دوره تیماری، ابتدا برای ارزیابی پارامتر­های خونی، از قلب حیوانات خون گیری و در ادامه کبد، طحال و مغز استخوان برای انجام مطالعات بافت شناسی میکروسکوپی نوری آماده سازی شدند. داده­های کمی حاصل به کمک آزمون آنالیز واریانس یک طرفه در سطح معنی­داری 05/0 p< تجزیه و تحلیل گردید. نتایج: نتایج حاصل نشان داد امواج ساطع شده از تلفن­های همراه با فرکانس 940 مگاهرتز بر تعداد گلبول­های خونی سفید، مقدار هموگلوبین، مقدار متوسط هماتوکریت، حجم متوسط گلبول قرمز، هموگلوبین متوسط گلبول قرمز و غلظت متوسط هموگلوبین گلبول­های قرمز در جریان خون بی­تاثیر است (05/0 p> ). در طحال، تعداد لنفوسیت­های پولپ سفید و تعداد مگاکاریوسیت­ها در نمونه­های تجربی نسبت به شاهد ﺁزمایشگاهی کاهش (001/0 p< ) دیده شد، ولی تعداد پولپ سفید، قطر طحال و قطر پولپ سفید در دو گروه شاهد ﺁزمایشگاهی و تجربی اختلاف نشان نداد (05/0 p> ). در کبد موش­های تجربی تعداد اجتماعات سلولی منونوکلوئر و تعداد سلول­های کوپفر نسبت به شاهد ﺁزمایشگاهی کاهش (001/0 p< ) نشان داد، ولی از نظر تعداد هپاتوسیت­ها و ابعاد هپاتوسیت­ها در دو گروه شاهد ﺁزمایشگاهی و تجربی اختلاف دیده نشد (05/0 p> ). همچنین، میانگین تعداد کل سلول­های مغز استخوان و سلول­های در حال تقسیم مغز استخوان نمونه های تجربی نسبت به شاهد ﺁزمایشگاهی افزایش (001/0 p< ) نشان داد. نتیجه­گیری: یافته­های حاصل از این تحقیق بیانگر تاثیر امواج ساطع شده از تلفن­های همراه بر اجتماعات سلولی مونونوکلئر و تعداد سلول­های کوپفر کبدی و لنفوسیت های پولپ سفید و مگاکاریوسیت­های طحال و نیز تعداد کل سلول­های مغز استخوان و سلول­های در حال تقسیم مغز استخوان موش نر نابالغ نژاد BALB/c می­باشد.