مطالعه علم‌سنجی و تحلیل محتوای تولیدات علمی با موضوع «سلب اعتبار مقالات» در پایگاه استنادی اسکوپوس

Abstract

سابقه و هدف: هدف پژوهش، مطالعه علم‌سنجی و واکاوی برون‌داد علمی با موضوع «سلب اعتبار مقالات» است. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نوع، توصیفی علم‌سنجی است که با استفاده از روش تحلیل محتوای مقالات انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، تولیدات علمی با موضوع «سلب اعتبار مقالات» است که تا ابتدای اگوست 2019 در اسکوپوس نمایه شده‌اند. از 2628 مقاله بازیابی‌شده، 140 مقاله مرتبط با موضوع، جهت بررسی انتخاب گردید. مدارک منتخب از نظر سال انتشار، نام کشور، نویسندگان، زبان و موضوع مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: نتایج، حاکی از افزایش قابل‌ملاحظه تعداد مقالات از سال 2014 به بعد است. 159 نویسنده از 36 کشور و 160 دانشگاه / سازمان در نگارش این مقالات مشارکت داشتند. دلایل سلب اعتبار و موضوعات مقالات سلب اعتبارشده بررسی شد. همچنین تأثیر سلب اعتبار بر اعتبار نویسندگان، تعداد تولید علمی و تعداد استناد، وضعیت درآمد، جنسیت و زبان نویسنده مسؤول، همکاری بین‌المللی، روند سلب اعتبار مقالات، نوع مطالعه، دارا بودن اعلان سلب اعتبار، ضریب تأثیر مجله و مدت زمان بین انتشار تا سلب اعتبار نیز تحلیل شد. در نهایت به نقش دانشگاه‌ها جهت آگاه‌سازی پژوهشگران، آموزش امانت‌داری پژوهش و حساس کردن آن‌ها نسبت به بدرفتاری علمی اشاره شده است. نتیجه‌گیری: نتایج، حاکی از ضرورت توجه بیش از پیش آموزش امانت‌داری پژوهش به همه ذی‌نفعان (محققان، سازمان‌های تحقیقاتی، ویراستاران مجله، ناشران و داوران) و آگاه‌سازی آن‌ها نسبت به عواقب بدرفتارهای علمی است. سیستم آموزش و پژوهش، سیستم امتیازدهی و ارتقای پژوهشگران، سیستم داوری مجلات و سیستم برخورد با متخلفان نیاز به بازنگری اساسی دارد.