سنجش عدالت در تأمین مالی هزینه‌های سلامت خانوارها در برنامه‌های توسعه‌ی ایران

Abstract

مقدمه: مشارکت ناعادلانه مالی مردم و پرداخت‌های مستقیم از جیب که متناسب با توان پرداخت آن‌ها نباشد، نه تنها موجب می‌شود خانوارهای بیشتری در گروه مواجه با هزینه‌های کمرشکن سلامتی قرار گیرند، بلکه ممکن است برخی خانوارها به خاطر ناتوانی در پرداخت این هزینه‌ها به زیر خط فقر سقوط کنند. این مطالعه با هدف بررسی دقیق وضعیت عدالت و برابری در تأمین مالی هزینه‌های سلامت در سطح کل کشور و همچنین به تفکیک پنج بیستک هزینه‌ای انجام گرفته است. روش کار: در این مطالعه براساس رویکرد بانک جهانی با استفاده از شاخص عدالت در مشارکت مالی خانوارها، شاخص درصد خانوارهای مواجه با هزینه‌های کمرشکن و همچنین شاخص درصد هزینه‌های فقرزا، عدالت در تأمین مالی هزینه‌های سلامت طی سال‌های منتخب بررسی شد. به همین منظور، از داده‌های پیمایش هزینه- درآمد خانوارهای (شهری) طی سال‌های 1394-1363 مرکز آمار ایران استفاده شد. یافته‌ها: شاخص عدالت در مشارکت مالی خانوارها طی سال‌های منتخب نوساناتی جزیی داشته است. درصد خانوارهای مواجه با هزینه‌های کمرشکن افزایش اما درصد خانوارهای مواجه با هزینه‌های فقرزا طی سال‌های منتخب کاهش یافت. بیستک پنجم هزینه‌ای شاهد بیش‌ترین درصد خانوارهای مواجه با هزینه‌های کمرشکن و کمترین میزان عدالت و بیستک اول شاهد بیش‌ترین میزان مواجه با هزینه‌های فقرزا بود. نتیجه‌گیری: روند افزایشی درصد خانوارهای مواجه با هزینه‌های کمرشکن و همچنین افزایش بی‌عدالتی در مشارکت مالی خانوارها نشان داد که برنامه‌های اجرا شده طی سال‌های منتخب به حد کافی مؤثر نبوده و مشارکت مالی در پرداخت‌های سلامتی به خوبی هدفمند نشده است، درنتیجه نظام سلامت نتوانسته است آن‌چنان که باید در راستای حفاظت از خانوارها در برابر هزینه‌های کمرشکن عمل کند.