بررسی پیشروندگی پرداخت‌های سلامت خانوارهای ایرانی و تأثیر آن روی توزیع مجدد درآمدها

Abstract

مقدمه: روش تأمین مالی خدمات سلامت توسط دولت‌ها روی توزیع درآمد خانوارها تأثیر می‌گذارد. اگر نظام تأمین مالی سلامت پیشرونده (پسرونده) باشد نابرابری درآمدی کاهش (افزایش) می‌یابد. در صورتی که برای بررسی عدالت در پرداخت‌های سلامت، تنها پیشروندگی مطالعه شود باعث گمراهی می‌شود. از این رو لازم است نظام تأمین مالی سلامت به عناصر تشکیل‌دهنده‌اش یعنی پیشروندگی، عدالت افقی و رتبه‌بندی مجدد تجزیه شده و سپس عدالت در پرداخت‌ها بررسی شود. روش کار: در این مطالعه، ابتدا پیشروندگی پرداخت‌های سلامت با استفاده شاخص کاکوانی بررسی ‌شد. سپس تأثیر آن بر توزیع مجدد درآمدها با بکارگیری روش تجزیه اثر توزیع مجدد درآمدها و نرم‌افزار ADePT 5.5 به تفکیک پیش‌پرداخت بیمه‌های درمانی و پرداخت از جیب و با استفاده از داده‌های خرد هزینه- درآمد خانوار بین سال‌های 1389-1384 مطالعه ‌شد. یافته‌ها: در طی دوره زمانی بررسی شده، پیش‌پرداخت بیمه‌های درمانی پسرونده و پرداخت از جیب پیشرونده بودند و به ترتیب 53% و 35% بهبود یافتند. پیشروندگی کل پرداخت‌های سلامت 19% افزایش یافته بود و این پیشروندگی باعث کاهش نابرابری درآمدی شده بود. همچنین نتایج حاکی از وجود بی‌عدالتی شدید افقی در پرداخت از جیب بود. نتیجه‌گیری: پرداخت‌های سلامت در کشور پیشرونده می‌باشند و تقریباً در راستای کاهش نابرابری درآمدی بوده‌اند. نتایج اثر توزیع مجدد درآمدها نشان داد که مطالعه پیشروندگی به تنهایی برای بررسی عدالت کافی نمی‌باشد. طبق این اثر، علی‌رغم وجود پیشروندگی و عدالت عمودی، در داخل گروه‌های درآمدی بی‌عدالتی شدید افقی وجود دارد. همچنین از آنجا که بیشتر پرداخت‌های سلامت در کشور، از جیب خانوارها پرداخت می‌شود نتیجه گرفته می‌شود ثروتمندان نه تنها پرداخت‌های بیشتری دارند بلکه از خدمات بیشتری نیز استفاده می‌کنند.