بررسی سه دهه مقالات پژوهشی کشور در زمینه اعتیاد

Abstract

مقدمه: هدف اصلی این تحقیق تشریح ویژگی‌های مهم تولید علم در زمینه اعتیاد در کشور از طریق بررسی مقالات چاپ شده در مجلات علمی داخلی و خارجی طی سی سال گذشته بوده است. روش ‌ کار: برای انجام این پژوهش از بانک مقالات پژوهشی بهداشت روان مرکز ملی تحقیقات علوم پزشکی کشور (IranPsych) که شامل مقالات پژوهشی روانپزشکی، روانشناسی و علوم پایه اعصاب است استفاده شد. در این تحقیق، بررسی به مقالاتی محدود شد که در یک دوره سی ساله، از 1352 تا 1381 (1973 تا 2002 میلادی) منتشر شده‌اند. در این مطالعه مقطعی- توصیفی اطلاعات زیر جمع‌آوری شدند: سال انتشار پژوهش، حوزه ها و موضوعات پژوهش، روش و محل پژوهش. جمع‌آوری اطلاعات توسط شش روانپزشک و روانشناس آموزش‌دیده انجام شد. پایایی بین‌آزماینده سنجیده شد که نشان‌دهنده توافق مطلوب بین ایشان بود. یافته‌ها: از میان 3031 مقاله با مشخصات یاد شده، 19/7 درصد (218 مقاله) مربوط به اعتیاد بوده‌اند. اعتیاد شایع‌ترین اختلال روانپزشکی مورد مطالعه پس از اختلالات خلقی بوده است . حدود 40 درصد از این مقالات در مجلات خارجی به چاپ رسیده‌بودند. بیش از 70 درصد این مقالات در 5 سال آخر منتشر شده بودند. حوزه‌های مختلف تحقیقات به ترتیب عبارت بودند از: تحقیقات بالینی، علوم پایه، روان‌شناسی و مطالعات همه‌گیر شناسی. دوسوم این مطالعات به مواد اپیوئیدی، و سهم ناچیزی به الکل و سایر مواد پرداخته‌ بودند. تنها 14مقاله به درمانهای دارویی- فیزیکی، و 2 مقاله به درمان ‌ های روانی- اجتماعی پرداخته‌ بودند. نتیجه‌گیری: گرچه به نظر می‌رسد مقالات مربوط به اعتیاد، نسبت قابل توجهی از کل مقالات مربوط به بهداشت روان را تشکیل می‌دهد، لیکن با توجه به شیوع اعتیاد در کشور تعداد این مقالات قابل‌توجه نیست. همچنین توجه ناکافی به پژوهش‌های مداخله‌ای و مطالعات اجتماعی مشهود است و ضرورت برنامه‌ریزی برای ارتقای پژوهش‌های انجام شده و منتشر شده را مطرح می‌نماید.