نظری برکمیته‌های اخلاق در پژوهش در جهان و ایران

Abstract

رشد فناوری در بخش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری، رابطه متقابل اخلاق و طب را پررنگ‌تر نموده است. موضوع «اخلاق در پژوهش» یکی از مباحث وموضوعات مهمی است که توسط مجامع بین‌المللی، سازمان‌های منطقه‌ای، سیاستگذاران و برنامه‌ریزان کشورهای مختلف و محققان و متخصصان رشته‌های مختلف علوم و فنون مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در همین راستا ایجاد کمیته‌های اخلاق در سطوح مختلف ‌گام مؤثری در جهت توجه به اخلاق در پژوهش محسوب شود. یک «کمیته اخلاق در پژوهش» تشکلی چند مسؤولیتی و مستقل است که پژوهش‌های شامل آزمودنی‌های انسانی را با هدف حفاظت از شأن، حقوق و رفاه آنها مورد ارزیابی قرار می‌دهد.در این مقاله ضمن بیان برخی شواهد تاریخی نقض اصول اخلاقی در پژوهش‌های پزشکی، سیر تدوین قوانین مربوط، و راهنماهای بین‌المللی در مورد کمیته‌های اخلاق و جایگاه آنها در سطح جهان مرور خواهد شد و سپس جایگاه کمیته‌های اخلاق در پژوهش در کشور با استناد به قوانین و آیین نامه‌های موجود و برخی پژوهش‌های صورت گرفته مورد ارزیابی کلی قرار خواهد گرفت. انتظار داریم این مقاله ضمن فراهم نمودن آشنایی هرچه بیشتر پژوهشگران کشورمان با موضوع اخلاق در پژوهش و جایگاه و مسؤولیت‌های کمیته‌های اخلاق در پژوهش، در جهت تقویت این کمیته‌ها در کشور مفید باشد.