بررسی تأثیرمکمل‌های آهن، ید و توأم آنها بر وضعیت هورمونیتیروئید دختران نوجوان مبتلا به فقر آهن

Abstract

مقدمه: کمبود آهن شایع‌ترین کمبود منفرد تغذیه‌ای در جهان است که بالغ بر 15% جمعیت جهان را در برمی‌گیرد. مطالعات قبلی نشان داده است که کمبود آهن موجب اختلال در متابولیسم هورمون‌های تیروئیدی می‌شود. با توجه به نقش هورمون‌های تیروئیدی در رشد، تکامل و متابولیسم عمومی بدن، هدف این مطالعه بررسی تأثیر مکمل آهن و توأم آهن و ید بر وضعیت هورمون‌های تیروئیدی دختران نوجوان مبتلا به کمبود آهن است که در سال 81-1380 در منطقه‌ای از جنوب کشور انجام شده‌ است. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر که از نوع کارازمایی بالینی تصادفی دوسوکور است, در 12 هفته بر روی 94 دختر نوجوان مبتلا به فقر آهن صورت پذیرفت. افراد انتخاب شده به صورت تخصیص اتفاقی در یکی از گروه‌های دریافت کننده300 میلی‌گرم سولفات‌فرو روزانه و پنج بار در هفته به علاوه یک دوز 190 میلی‌گرم لیپیودول خوراکی، 300 میلی‌گرم سولفات‌فرو روزانه و پنج بار در هفته، یک دوز 190میلی‌گرمی لیپیودول خوراکی و شاهد قرار گرفتند. نمونه‌های خون ناشتا جهت سنجش شاخص‌های مورد نظر در ابتدا و انتهای مطالعه گرداوری شد. شاخص‌های فریتین، TT4، FT4، TT3،FT3، rT3, T3RU وTSHبه روش RIA، سلنیوم به روش جذب اتمی، ید دفعی ادرار به روش هضمی، آهن، TIBC و آلبومین سرم به روش کالریمتری و هموگلوبین به روش سیانومت‌هموگلوبین اندازه‌گیری شد. از آزمون‌های ANOVA، ANCOVA و آزمون t زوجی, برای تجزیه داده‌ها استفاده شد. یافته‌ها: در پی مکمل‌ یاری آهن و ید افزایش معنی‌داری در میزان فریتین، هموگلوبین و ید دفعی ادرار مشاهده شد (001/0p<). افزایش معنی‌داری در TT4، TT3، T3RU و کاهش معنی‌داری در میزان rT3 در گروه‌های دریافت‌کننده آهن و توأم آهن و ید نسبت به شروع مطالعه ایجاد گردید (به ‌ترتیب در گروه آهن 001/0p<، 05/0 p<، 001/0 p<، 001/0 p<و در گروه توأم 001/0 p<، 05/0p<، 001/0 p<، 001/0p<). این تغییرات بین دو گروه معنی‌دار نبود ولی نسبت به دو گروه ید و شاهد معنی‌دار بود. مقایسه FT3 و TSH قبل و بعد از مطالعه و همچنین بین گروه‌ها تفاوت معنی‌داری نشان نداد در صورتی ‌که FT4 تفاوت معنی‌داری بین شروع و پایان مطالعه در گروه‌های دریافت‌کننده آهن و توأم آهن و ید نشان داد (به ‌ترتیب 001/0 p< و 01/0p<). نتیجه‌گیری: بهبود وضعیت آهن افراد مورد مطالعه با تغییر بعضی از آزمون‌های عملکرد تیروئید همراه بوده‌است. مقایسه این شاخص‌ها در گروه‌های دریافت‌کننده آهن با افراد دریافت‌کننده ید و شاهد به نقش مؤثر آهن بر وضعیت این هورمون‌ها اشاره‌ دارد. از سویی, عدم تفاوت معنی‌دار بین گروه‌های دریافت‌کننده آهن و دریافت‌کننده آهن و ید توأم, عدم تأثیر ید را بر نقش آهن در وضعیت هورمونی تیروئید در افراد بدون کمبود ید مطرح می‌کند.