تأثیر عصاره‌ی سیاهدانه برروی مارکرهای استخوانی در خانم‌های یائسه

Abstract

مقدمه: عصاره‌ی گیاه سیاهدانه از سال‌ها قبل به عنوان یک داروی گیاهی بی‌خطر برای مقاصد درمانی استفاده می‌‌شده است. در مطالعه‌های حیوانی، سیاهدانه تأثیر سودمندی در درمان استئوپنی ناشی از دیابت و افزایش ترمیم استخوانی داشته است. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر عصاره‌ی سیاهدانه بر مارکرهای استخوانی در زنان یائسه‌ی مبتلا به استئوپنی بود. مواد و روش‌ها: در یک مطالعه‌ی کارآزمایی بالینی، 30 زن یائسه‌ی مبتلا به استئوپنی در محدوده‌ی سنی 49 تا 72 سال انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. به گروه اول عصاره‌ی سیاهدانه به میزان 05/0 میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و به گروه دوم دارونما با همان دوز و به مدت 3 ماه داده شد. هر دو گروه در مدت مطالعه روزانه یک عدد قرص کلسیم ـ د دریافت کردند. قبل از شروع مطالعه و در پایان 3 ماه آزمون‌‌های هماتولوژی، عملکرد کلیه و کبد, کلسیم و فسفر و مارکرهای تشکیل استخوان (شامل استئوکلسین و ALP استخوانی) و مارکر تجزیه‌ی استخوان (CTX) از تمام افراد به عمل آمد. یافته‌ها: از 22 زن یائسه که دوره‌ی 3 ماهه‌ی مطالعه را تا پایان طی کردند 9 نفر در گروه سیاهدانه و 13 نفر در گروه دارونما بودند. زنان گروه دارونما نسبت به گروه سیاهدانه BMI به نسبت بالاتری داشتند. میانگین سن و سطح سرمی مارکرهای استخوانی در دو گروه در شروع مطالعه تفاوت آماری معنی‌دار نداشت. در پایان 3 ماه بین غلظت‌های سرمی مارکرهای تشکیل استخوان مانند استئوکلسین و ALP‌ استخوان و نیز CTX که مارکر تجزیه استخوان می‌باشد در دو گروه دارونما و سیاهدانه تفاوت معنی‌دار از نظر آماری وجود نداشت. هم‌چنین، تفاوت تغییرات حاصل در سطح مارکرهای استخوانی (تفاوت در سطح سرمی آنها در هفته‌های 12 و 0) نیز بین دو گروه معنی‌دار نبود. نتیجه‌گیری: در این مطالعه عصاره‌ی سیاهدانه در دوره‌ی کوتاه مدت زمانی بر مارکرهای استخوانی اثر سودمندی نداشت. اگرچه این عصاره با عارضه‌ی جانبی همراه نبود ولی براساس یافته‌های حاصل، استفاده از آن برای پیشگیری از کاهش توده‌ی استخوانی توصیه نمی‌شود. برای بررسی دقیق‌تر، مطالعه‌های بیشتر با حجم نمونه‌ی وسیع‌تر توصیه می‌شود.