درک مادران از عوامل خانوادگی مؤثر بر رفتارهای مرتبط با اضافه وزن و چاقی در نوجوانان: یک مطالعه‌ی کیفی

Abstract

مقدمه: شواهد متقاعد‌کننده‌ای در خصوص نقش مؤثر محیط خانواده بر رفتارهای مرتبط با چاقی کودکان و نوجوانان وجود دارد با توجه به ضرورت شناخت دقیق از عوامل خانوادگی مؤثر بر اضافه‌وزن و چاقی نوجوانان و هم‌چنین محدودیت مطالعه‌های مشابه در ایران، مطالعه‌ی حاضر با هدف تبیین درک و تجربه‌ی مادران در خصوص عوامل خانوادگی مؤثر بر رفتارهای مرتبط با اضافه وزن و چاقی نوجوانان انجام شد. مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع کیفی بود و با رویکرد نظریه‌ی مبتنی بر زمینه انجام شد. جمع‌آوری داده‌ها از طریق برگزاری 6 بحث گروهی متمرکز با 25 مادر که حداقل یک نوجوان دارای اضافه‌وزن یا چاق داشتند، انجام شد. برای آگاهی از تجربه‌های مادرانی که متعلق به گروه‌های مختلف اجتماعی- اقتصادی بودند، نمونه‌گیری از دو منطقه‌ی شمالی و جنوبی شهر تهران انجام شد و سپس از طریق نمونه‌گیری تئوری ادامه یافت. همه‌ی مصاحبه‌ها و بحث‌های گروهی ضبط و بلافاصله پس از اتمام آنها پیاده شدند. فرآیند آنالیز داده‌ها به طور همزمان و با استفاده از روش اشتراوس و کوربین انجام شد. یافته‌ها: بر اساس تجزیه و تحلیل محتوایی داده‌ها، 5 مفهوم آگاهی و شناخت ناکافی والدین، الگوسازی نامطلوب والدین، ناهمگونی اعضای خانواده، اشتغال مادر و اولویت درس و موفقیت تحصیلی فرزندان به عنوان مهم‌ترین عوامل خانوادگی مؤثر بر رفتارهای مرتبط با اضافه‌وزن و چاقی نوجوانان برشمرده شدند. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاضر، نشان‌دهنده‌ی درک پایین مادران از عوامل خانوادگی مؤثر بر رفتارهای مرتبط با اضافه‌وزن و چاقی نوجوانان است. یافته‌های این مطالعه می‌تواند کمکی مؤثر در زمینه‌ی طراحی مداخله‌های جامع اصلاح شیوه‌ی زندگی و پیشگیری از چاقی در نوجوانان باشد.