ارتباط شاخص‌های تن‌سنجی با شیوع دیابت در جمعیت شهری تهران

Abstract

مقدمه: چاقی به عنوان مهمترین عامل خطرساز ابتلا به دیابت نوع 2 شناخته شده است. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط شاخص‌های مختلف تنسنجی شامل نمایه توده بدنی (BMI)، دور شکم (WC) و نسبت دور شکم به دور باسن (WHR) با پیشبینی شیوع دیابت بود. مواد و روش‌ها: در یک مطالعه مقطعی بین سال‌های 80-1377، 7033 نفر (4041 زن و 2992 مرد) از جمعیت 69-30 ساله شرکت‌کننده در مطالعه قند ولیپید تهران بررسی شدند. شاخص‌های تن‌سنجی طبق یک پروتکل استاندارد اندازه‌گیری شد. اندازه‌گیری قند خون ناشتا و پس از مصرف 75 گرم گلوکز نیز در تمامی افراد انجام گرفت. تعاریف چاقی عمومی و شکمی و دیابت بر اساس معیارهای WHO صورت پذیرفت. یافته‌ها: شیوع دیابت در کل جمعیت 4/13% بود که در این میان زنان سهم بیشتری (5/14%) نسبت به مردان (9/11%) داشتند (001/0p<). شیوع دیابت در افراد مبتلا به چاقی عمومی و چاقی شکمی با احتساب WC و WHR به ترتیب 19، 18 و 5/20 درصد محاسبه شد که به میزان معنی‌داری از شیوع آن در افراد غیر چاق (به ترتیب 11، 6 و 4/13 درصد) بالاتر بود. در آزمون رگرسیون لجستیک نسبت شانس (OR) ابتلا به دیابت در افراد مبتلا به چاقی عمومی و شکمی با احتساب WC و WHR پس از تعدیل برای سن و سابقه فامیلی دیابت در مردان به ترتیب (87/2-64/1)17/2، (94/2-66/1)21/2 و (3-84/1)36/2 و در زنان به ترتیب (77/1-2/1)46/1، (88/2-79/1)37/2 و (98/3-96/1) 79/2 بود (001/0p<). پس از تعدیل برای سایر شاخص‌های تن‌سنجی، WHR در هر دو جنس کماکان شاخص مهمی در پیشگویی ابتلا به دیابت بود (نسبت شانس 2 و 96/1 به ترتیب در مردان و زنان، 001/0p<) در حالی که BMI در زنان و WC در مردان تأثیر خود را در پیشگویی دیابت از دست می‌دادند. در بررسی اثر همزمان چاقی عمومی و شکمی در افزایش خطر ابتلا به دیابت، بیشترین OR مربوط به همزمانی چاقی عمومی و چاقی شکمی بر اساس WHR یا WC بود. نتیجه‌گیری: WHR شاخص تن‌سنجی سودمندی برای شناسایی افراد دیابتی در هر دو جنس است. در مقایسه با WHR، BMI در زنان و WC در مردان تهرانی شاخص‌های مناسبی برای پیشگویی ابتلا به دیابت نیستند.