آثار جداگانه و برهم‌کنشی فرومون‌های جنسی موش صحرایی ماده با رفتار‌های جنسی و والدینی، بر سطح پلاسمایی هورمون تستوسترون در موش صحرایی نر نژاد ویستار

Abstract

مقدمه: فرومون‌‌ها نقش عمده‌ای در رفتارهای جنسی و اجتماعی بسیاری از جانوران داشته, قادرند بر فیزیولوژی تولید مثلی پستانداران اثر بگذارند. منبع اصلی فرومون‌ها، ادرار و ترشحات پاراکراینی می‌باشد. به لحاظ سیستم نورواندوکرینی, هورمون تستوسترون یک پارامتر مطمئن برای اندازه‌گیری و مقایسه‌ی تأثیر فرومون‌‌ها بر رفتارهای جنسی می‌باشد. در مطالعه‌ی تحقیق حاضر از 8 موش برای خون‌گیری استفاده شد (n= 8) که از این 8 موش در 13 نوبت خون‌گیری به عمل آمد و 13 گروه جداگانه برای تجزیه و تحلیل آماری در نظر گرفته شدند. به کمک قفس مخصوصی، تأثیر فرومون‌های جنسی بدون دخالت تحریک‌های حسی از جمله بینایی، شنوایی و لامسه بر هورمون تستوسترون، اندازه‌گیری شده است (گروه دوم- ng/mL 38/0±58/3). در صورتی که موش‌های ماده در کنار نر‌‌ها قرار بگیرند، سطح پلاسمایی هورمون تستوسترون آن‌ها نسبت به زمانی که فقط فرومون ماده‌‌ها را دریافت می‌کنند، بیشتر افزایش می‌یابد (گروه سوم- 1 0/0 p<،ng/mL 25/2±59/10). هم‌چنین عمل جفت‌گیری میزان هورمون تستوسترون را نسبت به دوره‌ی قبل از جفت‌گیری کاهش یابد (گروه چهارم ـ 05/0p<، ng/mL 95/0±32/4). در نرهای دوره‌ی آبستنی، میزان هورمون تستوسترون تا هفته‌ی دوم افزایش می‌یافت (گروه ششم ـ 017/0p<، ng/mL 58/1±11/6)، سپس دچار کاهش شدیدی شد (گروه هفتم ـ 017/0p<،ng/mL 37/0±65/1). پس از تولد فرزندان, میزان هورمون تستوسترون موش پدر به تدریج کاهش می‌یافت (گروه دهم ـ 017/0p<،ng/mL 14/0±36/0) ولی قرار گرفتن موش‌های پدر در کنار فرزندان غریبه، موجب افزایش قابل ملاحظه‌ای در سطح پلاسمایی هورمون تستوسترون می‌گردید، میزان این افزایش, از زمان جفت‌گیری نیز بالاتر بود (گروه سیزدهم ـ 017/0p<،ng/mL 26/1±46/8). با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می‌رسد که فرومون‌های جنسی ماده و رفتارهای مختلف جنسی و پدرانه، به طور مستقیم بر سطح پلاسمایی هورمون تستوسترون و در نتیجه فعالیت‌های تولیدمثلی موش‌های نر تأثیر می‌گذارد.