بررسی شیوع تنگی شرایین داخل و خارج جمجمه‌ای در بیماران دیابتی مبتلا به فشارخون بالا با استفاده از سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال

Abstract

مقدمه: سکته‌ی مغزی یکی از شایع‌ترین علل مرگ و میر و ناتوانی در سطح دنیا می‌باشد. علاوه بر تأثیر عواملی مانند سن بالا، فشارخون بالا، هیپرلیپیدمی و دخانیات، شیوع این اختلال در بیماران دیابتی دو برابر افراد غیردیابتی گزارش شده است. در این مطالعه سعی شده تا با استفاده از سونوگرافی داپلر ترانس‌کرانیال میزان تنگی بدون علامت عروق جمجمه‌ای در افراد مسن‌تر از 50 سال مبتلا به دیابت و فشارخون بالا ارزیابی شده، عوامل مؤثر بر آن تعیین شوند. مواد و روش‌ها: در ابتدا بیماران دیابتی و مبتلا به فشارخون بالا و مسن‌تر از 50 سال که سابقه‌ای از مشکلات عروق مغزی نداشتند، دعوت شدند و پرسشنامه‌ای شامل اطلاعات دموگرافیک، طول مدت دیابت و فشارخون بالا، سابقه‌ی هیپرلیپیدمی، مصرف دخانیات و معاینه‌ی سیستمیک تکمیل گردید و با استفاده از سونوگرافی داپلر حداکثر شدت جریان سیستولیک (PSV) برای شرایین مغزی میانی، ورتبرال و کاروتید داخلی محاسبه شد و Cm/sec120PSV ≥ برای شرایین مغزی میانی و کاروتید داخلی و Cm/sec 100PSV ≥ در شریان ورتبرال به عنوان تنگی قابل توجه ومعادل بیش از 50 درصد گرفتگی قطر رگ در نظر گرفته شد. یافته‌ها با استفاده از آزمون تی، آنالیز واریانس و آزمون‌های غیرپارامتریک آنالیز شدند. یافته‌ها: 108 بیمار با میانگین سنی 91/7±50 /62 سال وارد مطالعه شدند. از این تعداد 22 نفر (3/20 %) دچار تنگی عروق مغزی بودند (11 زن و 11 مرد) و در کل 34 مورد (4/31%) مورد تنگی رگ مشخص شد. 7 نفر از 22 بیمار (32%) تنگی هم‌زمان چند رگ داشتند. میانگین طول مدت فشارخون بالا بین دو گروه دارای تنگی (22 n =) و فاقد تنگی (86 n =) به ترتیب 7/1±36/5 و 39/0±07/3 سال (P =NS) و میانگین طول مدت دیابت به ترتیب 8/1±09/14 و 72/0±15/8 سال (01/0p<) به دست آمد. 9 مورد از 22 بیمار (41%) مبتلا به هیپرلیپیدمی بودند که 6 نفر تنگی در چند رگ داشتند ولی از 13 مورد فاقد هیپرلیپیدمی فقط یک نفر تنگی چند رگ هم‌زمان داشت (003/0p<). نتیجه‌گیری: بیش از 20% بیماران در مطالعه‌ی حاضر دارای تنگی قابل توجه اما بدون علامت عروق مغز بودند و 30% آن‌ها درگیری هم‌زمان چند رگ داشتند. ارتباط معنی‌داری بین بروز تنگی با سن، جنس و طول مدت فشار خون بالا مشاهده نشد اما بین میزان تنگی و حتی تعدد رگ‌های درگیر با طول مدت دیابت و هم‌چنین وجود هیپرلیپیدمی ارتباط واضح به دست آمد. نتیجه‌گیری: بررسی متناوب بیماران مسن دیابتی دارای عوامل خطرزای آترواسکلروز با کمک سونوگرافی داپلر جمجمه برای ارزیابی عروق مغزی توصیه می‌شود.