اختلالات متابولیسم کلسیم در اطفال مبتلا به لوسمی حاد لنفوبلاستیک، قبل و بعد از شیمی درمانی

Abstract

مقدمه: امروزه با درمان‌های رایج، عمر و امید به زندگی در کودکان مبتلا به لوسمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) افزایش یافته است و در نتیجه توجه پژوهشگران بیشتر به کیفیت زندگی این بیماران در درازمدت معطوف شده است. این بیماران در درازمدت با مشکلاتی مانند اختلالات بیوشیمیایی وضعیت مواد معدنی و ویتامین د، کاهش محتوای مینرال در استخوان و شکستگی‌های پاتولوژیک ناشی از استئوپروز رو به رو می‌شوند. هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین و مقایسه شاخص‌های بیوشیمیایی متابولیسم کلسیم، قبل و بعد از شیمی درمانی در بیماران مبتلا به ALL بوده است. مواد و روش‌ها: بیماران مورد مطالعه گروهی از کودکان یک تا ده ساله مبتلا به ALL بودند که در مدت دو سال پیاپی به بخش سرطان‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شیراز مراجعه کرده و همگی شیمی درمانی مشابهی دریافت نموده‌ بودند. از تمامی بیماران نمونه خون (کلسیم، فسفر، آلبومین و آلکالین فسفاتاز) و ادرار (کلسیم و کارنیتین) بلافاصله پس از تشخیص و قبل از شروع شیمی درمانی گرفته شد. نمونه‌های مشابهی نیز حدود 4 تا 8 ماه بعد از اتمام درمان گرفته شد و مورد آزمایش قرار گرفت. یافته‌ها: در مجموع بیست بیمار با میانگین سنی 4/2±8/4 سال که 50 درصد آنها پسر و 50 درصد دختر بودند بررسی شدند. میانگین کلسیم سرم بیماران قبل از شیمی درمانی 9 و پس از آن (4 تا 8 ماه بعد) mg/dL 4/9 بود (05/0p<). تفاوت میانگین فسفر (4/0p<) و آلکالین فسفاتاز (3/0p<) قبل و بعد از شیمی درمانی معنی‌دار نبود. 65 درصد بیماران قبل از شیمی درمانی هیپرکلسیوری داشتند ولی 4 تا 8 ماه بعد این رقم به 25 درصد رسید (03/0p<). نتیجه‌گیری: بر اساس پژوهش حاضر به نظر می‌رسد که در کودکان مبتلا به ALL، اختلالات متابولیسم کلسیم شایع است. از طرفی شیمی درمانی در درازمدت اثر قابل توجهی بر شاخص‌های متابولیسم استخوان و مینرال نداشته است و حتی به نظر می‌رسد که با انجام شیمی درمانی و کنترل روند بیماری (پس از گذشت 4 تا 8 ماه) شاخص‌های فوق رو به بهبود گذاشته‌اند به طوری که هیپرکلسیوری کاهش یافته، کلسیم سرم افزایش معنی‌داری یافته است. در نتیجه احتمالاً نقش روند خود بیماری در ایجاد اختلالات متابولیسم استخوان و کلسیم بیش از اثرات شیمی درمانی است.