تأثیر الگوی توانمندسازی خانواده محور بر کیفیت زندگی و خودکارآمدی نوجوانان مبتلا به دیابت نوع 1 مراجعه‌کننده به کلینیک حضرت علی‌اصغر زاهدان در سال 1395

Abstract

مقدمه: دیابت نوع یک، یکی از شایع‌ترین اختلالات متابولیک مزمن در دوران نوجوانی است. این بیماری اغلب به‌ عنوان بیماری خانواده در نظر گرفته می‌شود، زیرا اداره امور فرد بیمار به میزان زیادی نیاز به مداخله و حمایت خانواده دارد. با توجه به ماهیت بیماری دیابت و لزوم خودمراقبتی در این بیماران، الگوی توانمندسازی خانواده محور با تاکید بر موثر بودن نقش فرد و اعضای خانواده در سه بعد انگیزشی، روان‌شناختی و ویژگی‌های بیماری می‌تواند چهارچوب مناسبی برای مداخله‌ی آموزشی در زمینه‌ی فوق باشد. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر الگوی توانمندسازی خانواده محور بر کیفیت زندگی و خودکارآمدی نوجوانان مبتلا به دیابت انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 100 نوجوان مبتلا به دیابت نوع یک به طور تصادفی در دو گروه مداخله و شاهد (هر کدام 50 نفر) تقسیم شدند. الگوی توانمندسازی خانواده محور، منطبق با چهار بعد تهدید درک شده، خودکارآمدی، مشارکت آموزشی و ارزشیابی، در 5 جلسه در گروه مداخله اجرا شد. داده‌ها با استفاده از فرم مشخصات دموگرافی بیمار، پرسش‌نامه‌ی استاندارد مقیاس خودکارآمدی در مدیریت دیابت و پرسش‌نامه‌ی کیفیت زندگی نوجوانان دیابتی، پیش، بلافاصله، و 1/5ماه و 3 ماه پس از مداخله جمع‌آوری شدند. یافته‌ها: پس از اجرای الگوی توانمندسازی خانواده محور، میانگین نمرات خودکارآمدی و کیفیت زندگی در 1/5 ماه و 3 ماه پس از پایان مداخله، در گروه مداخله افزایش داشت و این اختلاف از لحاظ آماری معنی‌دار بود (0/001>p). نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه نشان داد، اجرای روش‌های آموزشی مبتنی بر توانمندسازی بیمار که با مشارکت و محوریت بیمار و خانواده انجام شود، می‌تواند خودکارآمدی بیماران را بهبود بخشد و منجر به ارتقای کیفیت زندگی نوجوانان مبتلا به دیابت شود. بنابراین به کارگیری این الگو توسط پرستاران، جهت مشارکت خانواده و بیمار در مراقبت‌های درمانی کاربردی است.