اثربخشی ترکیب دارچین و زنجبیل همراه با تمرینات ورزشی بر دیسمنوره و سندرم پیش قاعدگی

Abstract

زمینه و هدف: سندرم پیش از قاعدگی یک اختلال شایع در بین زنان جوان و میانسال است که با مجموعه‌ای از علایم جسمانی، شناختی، روانی و احساسات مرتبط با چرخه قاعدگی در زنان همراه است. حدود 70 الی 80 درصد زنان درجاتی از علائم سندرم پیش از قاعدگی را تجربه می‌کنند و در 20 الی 40 درصد از این زنان، علائم فوق منجر به اختلالات در عملکرد و زندگی روزانه‌شان می‌شود. امروزه با توجه به شیوع بالای سندرم قبل از قاعدگی و دیسمنوره اولیه در زنان و علت ناشناخته این اختلالات، درمان‌های مختلفی برای کنترل یا کاهش شدت درد و علائم بیماری پیشنهاد شده است. با این حال، درمان‌های غیردارویی گیاهی و ورزشی به دلیل تنوع، عوارض جانبی کمتر و مقرون به صرفه بودن مورد توجه بیشتر پژوهشگران و زنان قرار گرفته‌اند. دارچین و زنجبیل از جمله گیاهان دارویی هستند که در کاهش شدت درد مؤثر هستند. مصرف دارچین با هیچ خطر خاصی در انسان همراه نیست و در مطالعات قبلی تأثیر مصرف دارچین در کاهش شدت درد و علائم سیستمیک دیسمنوره اولیه تأیید شده است. زنجبیل نیز به عنوان دارویی مؤثر در درمان‌های سنتی گیاهی از جمله درمان تهوع، افزایش اشتها و درمان اختلال هضم مواد غذایی، تب، عفونت و پاکسازی بدن به خصوص در کشورهای آسیای شرقی شناخته شده است. محققان نشان داده‌اند که ورزش منظم در کاهش علائمPMS ، مدت و شدت درد دیسمنوره اولیه مؤثر است. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی ترکیب دارچین و زنجبیل همراه با تمرینات کششی و پیاده روی بر دیسمنوره و PMS انجام شد. روش بررسی: این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل در سال 1398 بر روی زنان جوان ساکن قائمشهر انجام شد. از بین داوطلبین شرکت کننده در این پژوهش، افرادی که دارای دوره‌های قاعدگی منظم و مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی (دارای حداقل پنج علامت از علائم سندرم پیش از قاعدگی) و دیسمنوره اولیه (درد متوسط و شدید) بودند، به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از تکمیل رضایت کتبی، داوطلبان منتخب در مطالعه شرکت کردند و به روش قرعه کشی به چهار گروه ورزش، دارچین، زنجبیل، ترکیب ورزش و دارچین و زنجبیل و کنترل تقسیم شدند. برنامه تمرین ورزشی شامل تمرین‌های کششی و سه جلسه پیاده روی، سه جلسه در هفته به مدت هشت هفته بود. کپسول 500 میلی گرمی دارچین- زنجبیل با شروع درد و 72 ساعت اولیه قاعدگی، سه بار در روز برای دو ماه مصرف می‌شد. شرکت کنندگان قبل و هشت هفته پس از مداخله‌ها با استفاده از مقیاس دیداری شدت درد قاعدگی، ابزار غربالگری PMS و ثبت وضعیت روزانه PMS ارزیابی شدند. مقیاس دیداری درد یک ابزار استاندارد برای ارزیابی شدت درد است که از 0 تا 10 نمره می‌گیرد. عدد صفر بیانگر عدم درد، 1 تا 3 درد خفیف، 4 تا 7 درد متوسط و 8 تا 10 نشانگر درد شدید است و افراد با شدت درد بالاتر از 4 وارد مطالعه شدند. از مقیاس قاعدگیCox برای اندازه گیری طول مدت درد (از آغاز درد تا انتهای آن) استفاده شد. بر اساس این معیار، به افراد یکی از 5 امتیاز 0 تا 4 داده شد که شامل بدون درد، کمتر از یا مساوی با نیم ساعت، نیمی از مساوی با یک ساعت، بیشتر از یک ساعت و بیشتر از یک روز درد بود. از آزمون های t زوجی، من ویتنی، کروسکال والیس، آنالیز واریانس یک راهه و توکی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. یافته‌ها: نتایج حاصل آنالیز واریانس یک راهه بیانگر عدم وجود تفاوت معنی‌دار در طول مدت و دوره قاعدگی، شدت درد، مدت درد، علائم روانی (خلقی و رفتاری) و جسمانی سندرم پیش از قاعدگی در وضعیت پایه بود. پس از هشت هفته، شدت و مدت درد دیسمنوره اولیه و نمره علائم جسمانی و روانی (خلقی و رفتاری) PMS در گروه‌های مداخله پایین‌تر از گروه کنترل بود (05/0>P). به علاوه تأثیر مداخله ترکیبی بر درصد تغییرات شدت و مدت درد دیسمنوره اولیه و نمره علائم جسمانی و روانی در مقایسه با گروه‌های تمرین و دارچین- زنجبیل بیشتر بود. در حالی که درصد تغییرات میانگین علائم خلقی و جسمانی در گروه دارچین- زنجبیل به طور معنی‌داری از گروه تمرین ورزشی بیشتر بود. نتیجه‌گیری کلی: یافته‌های پژوهش حاضر حاکی از آن است که مدت زمان و شدت درد دیسمنوره و علائم جسمی و روانی (خلقی و رفتاری) سندرم قبل از قاعدگی پس از هشت هفته مصرف ترکیبی از دارچین و زنجبیل کاهش یافت و این تغییرات با انجام همزمان ورزش تقویت شده بود. به نظر می‌رسد اجرای فعالیت منظم ورزشی با کاهش اختلالات مربوط به میانجی‌گرهای عصبی به ویژه سروتونین و گاما آمینوبوتیریک، کاهش استرس، توسعه گردش خون، افزایش میزان اندورفین و انتقال دهنده‌های عصبی و کاهش آلدسترون سرمی، کاهش توده چربی بدن و کاهش میزان استروژن به عنوان یکی از عوامل تغییرات روانی، مدت و شدت درد دیسمنوره را کاهش می‌بخشد و منجر به بهبود علائم سندرم پیش از قاعدگی می‌شود. هم چنین اثر ضد التهابی زنجبیل ناشی از مهار سیکلواکسیژناز و لیپواکسیژناز و به دنبال آن کاهش لکوترین و پروستاگلاندین است. علاوه بر این بررسی ترکیبات دارچین و اثر آن‌ها نشان می‌دهد که سینامالدئید و اوژنول و ترکیبات ترپنی موجود در دارچین دارای خواص ضد درد و مسکن، آرام بخش و ضدالتهابی است. در نتیجه، مداخله‌های غیردارویی تمرینات پیاده روی و کشش، مصرف همزمان دارچین و زنجبیل و درمان ترکیبی می‌توانند به عنوان درمان مؤثر در بهبود علائم جسمی و روانی PMS و کاهش شدت و مدت زمان درد دیسمنوره اولیه در زنان جوان مورد توجه قرار گیرند.