بررسی الگوی خواب و عوامل مؤثر بر آن در سه ماهه سوم بارداری در خانم های باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی ـ درمانی شهر مشهد در سال 1380

Abstract

یکی از مشکلات شایع دوران بارداری اختلالات خواب می‌باشد. علل ایجاد کننده اختلال الگوی خواب متفاوت هستند و یکی از شایع ترین دلایل و عوامل زمینه ساز اختلالات خواب، بارداری، می‌باشد. اختلالات خواب خود می‌تواند دلیل و زمینه ساز بسیاری از اختلالات در قبل، حین و بعد از زایمان باشد. این پژوهش با هدف تعیین الگوی خواب و عوامل مؤثر بر آن در سه ماهه سوم بارداری در خانم های باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر مشهد در سال 1380 انجام گرفته است. این پ ژوهش توصیفی و از نوع مقطعی است. اطلاعات با استفاده از فرم‌های پرسشنامه و مصاحبه جمع‌آوری گردید. مقیاس خواب ( Sleep-log ) توسط واحد های پژوهش تکمیل ‌گردید. اطلاعات مربوط به مشخصات دموگرافیک، تاریخچه بارداری فعلی ب ه صورت مصاحبه جمع آوری ش د جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش های آماری توصیفی و استنباطی (جداول توزیع فراوانی، آزمون تی استیودنت و آنالیز واریانس یک طرفه) استفاده شده است . 320 زن باردار واجد شرایط پژوهش (مانند: عدم وجود سابقه اختلال خواب در قبل و اوایل بارداری ، عدم مصرف دارو، عدم وجود آنمی و برخی از بیماری های طبی و عدم مصرف زیاد چای و قهوه و...) که در سه ماهه سوم بارداری قرار داشتند و به مراکز بهداشتی درمانی شهر مشهد از شهریور تا آبان ماه 1380 مراجعه کرده بودند، نمونه های این پژوهش را تشکیل داده اند. نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین نمره کل خواب واحدهای پژوهش 76/8 ± 05/26، میانگین طول مدت و کیفیت خواب 89/3 ± 72/7، میانگین بی‌خوابی 86/4 ± 87/12 و میانگین هوشیاری در طول روز 05/3 ± 46/5 بود. شایع ترین دلایل احتمالی اختلال خواب، تکرر ادرار ( 3/56 درصد ) ، کمر درد ( 1/48درصد ) ، چرخیدن در بستر ( 5/47 درصد ) کرامپ پا ( 1/34درصد ) ، عدم تحمل گرما ( 8/32 درصد ) ، فکر زیاد ( 6/30 درصد ) ، حرکات جنین ( 3/30 درصد ) و سوزش سردل ( 1/29درصد ) بوده‌اند. با توجه به این که درصد زیادی از زنان باردار (ب ه ویژه در سه ماهه سوم بارداری) دچار تغییر در الگوی طبیعی خواب و اختلال در آن می‌شوند و نیز با توجه به این مهم که اختلال خواب می‌تواند موجب بروز عوارض زیادی در قبل، حین و پس از زایمان گردد ، ضروری است که در دوران بارداری علاوه بر مراقبت‌های معمول، برنامه‌ای مدون جهت بررسی ، تشخیص و علت یابی اختلال خواب انجام شود. تا از طریق مشاوره و ارائه برنامه‌های آموزشی و حمایتی از مادران باردار ، حفظ سلامت جسمی و روانی آن ها مد نظر قرار گیرد.