مقایسه تأثیر کرم واژینال شیرین بیان با کلوتریمازول بر علائم ولوواژینیت قارچی

Abstract

زمینه و هدف: واژینیت یکی از شایع‌ترین علل مراجعه زنان به کلینیک‌های زنان و مامایی است. حدود 75 درصد زنان حداقل یک بار و تقریباّ 45 درصد آنان دو بار یا بیشتر این عفونت را تجربه کرده‌اند. کاندیدیا آلبیکانس مسئول 85 تا 90 درصد عفونت‌های قارچی واژن است و عواملی همچون استفاده اخیر از آنتی بیوتیک، بارداری، دیابت و مصرف قرص‌های ضد بارداری مستعد کننده می‌باشند. افزایش استفاده از آنتی بیوتیک‌ها منجر به افزایش شیوع کاندیدا شده و شیوع کاندیدای واژینال در طی حاملگی شایع‌تر و ریشه کن کردن آن سخت‌تر است. افزایش علاقمندی پزشکان و محققان به کشف داروهای جدید، سبب علاقمندی به استفاده از محصولات گیاهی برای درمان عفونت‌های قارچی با عوارض کمتر و مقرون به صرفه‌تر در مقایسه با داروهای شیمیایی شده است. شیرین بیان از خانواده فابیاسه از گیاهان جنوب شرقی اروپا و جنوب غربی آسیا، از جمله ایران است که خواص ضد التهابی و سم زدایی داشته و در درمان آسم، برونشیت، سرفه، زخم پپتیک و آرتریت استفاده شده و اثرات ضد ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک آن در محیط آزمایشگاه تأیید شده است. اثر سینرژیک آن با فلوکونازول در درمان عفونت قارچی در آزمایشگاه تأیید شده است. با این وجود، در بالین مطالعات اندکی در این زمینه صورت گرفته و انجام مطالعات بیشتر توصیه شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر شیرین بیان در درمان عفونت واژینال قارچی طراحی و اجرا شد تا دارویی با حداقل عوارض و هزینه‌ی در درمان این بیماری شایع زنان پیشنهاد گردد. روش بررسی: پژوهش حاضر یک کارآزمایی بالینی تصادفی دو گروهی سه سوکور بود و جامعه پژوهش کلیه زنان متأهل مبتلا به ولوواژینیت قارچی مراجعه کننده به کلینیک کمالی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی البرز بودند. نمونه‌های پژوهش زنان دارای دو علامت از علائم ولوواژینیت بودند که به کلینیک زنان بیمارستان کمالی مراجعه کرده بودند. افراد واجد شرایط ورود به مطالعه در صورت مثبت شدن اسمیر واژینال قارچی وارد مطالعه می‌شدند و از طریق تخصیص کامپیوتری به دو گروه مداخله و کنترل تخصیص می‌یافتند. معیارهای ورود به مطالعه عبارت بودند از: زنان در سنین باروری 49-15 سال، متأهل، عدم بارداری، شیردهی و یائسگی، ابتلا به دو علامت از علائم واژینیت کاندیدایی (خارش، سوزش و تحریک، ترشحات پنیری، سوزش ادرار، مقاربت دردناک)، عدم ابتلابه بیماری‌های مزمن شناخته شده مثل بیماری‌های تضعیف کننده سیستم ایمنی، فشارخون و دیابت، عدم درمان و استفاده از داروهای گیاهی و شیمیایی مرتبط با درمان عفونت تناسلی طی دو هفته اخیر، عدم ابتلا به سایر عفونت‌های واژینال نظیر واژینیت تریکومونایی، باکتریال و مخلوط، عدم استفاده از کرم و شیاف واژینال طی 48 ساعت قبل از شروع مطالعه، عدم شرکت در تحقیقی دیگر همزمان با مطالعه حاضر، عدم سابقه حساسیت به شیرین بیان، عدم استفاده از آنتی بیوتیک وکورتیکواستروئید طی دو هفته گذشته بنا بر سایر دلایل طبی و مثبت شدن تست قارچی Sabouraud agar. معیارهای خروج شامل باردار شدن حین درمان، بروز حساسیت به شیرین بیان حین درمان، اجبار به استفاده از آنتی بیوتیک جهت درمان عفونت‌های سیستمیک غیر واژینیت حین درمان و عدم رعایت شیوه صحیح درمان (فراموش کردن استعمال دارو بیش از یک شب) بود. حجم نمونه با آزمون مک نمار، سطح اطمینان 95/0، توان آزمون 8/0، با احتساب 10 درصد ریزش، 30 نفر برای هر گروه تعیین گردید. با توجه به حجم نمونه جدول تخصیص تصادفی با بلوک چهار تایی آماده و نمونه‌ها پس از بیان اهداف و اخذ رضایت نامه آگاهانه بر اساس جدول به گروه‌های مداخله و کنترل تخصیص داده شدند. فرم ثبت اطلاعات شامل سن، سطح تحصیلات، شغل، میزان تحصیلات همسر، شغل همسر، میزان درآمد خانواده در ماه، وضعیت مسکن و اطلاعات مربوط به تاریخچه قاعدگی و بارداری، تعداد بارداری، زایمان، الگوی قاعدگی، روش پیشگیری از بارداری و سوابق بیماری و مصرف دارو، سابقه بیماری و مصرف دارو، سابقه حساسیت دارویی و سابقه مصرف آنتی بیوتیک طی دو هفته گذشته بود. شکایات بیمار در فرم ثبت علائم و مشاهدات بالینی در سه بار ویزیت ثبت می‌گردید. چک لیست ارزیابی شامل دو بخش ثبت مشاهدات بالینی و ثبت نتایج آزمایشگاهی بود. مشاهدات بالینی شامل قرمزی ولوواژینال، ترشحات پنیری، ضایعات پوسچولوپاپولار، قرمزی ولو و سرویکس غیرطبیعی بود که توسط پژوهشگر پس از معاینه در حالت لیتوتومی، پس از گذاشتن اسپکولوم استریل داخل واژن، علائم و ترشحات سفید پنیری شکل چسبنده، اریتم و قرمزی ولو، زخم و ضایعات پوسچولوپاپولر و هرگونه یافته غیرطبیعی مورد ارزیابی قرار می‌گرفت و در چک لیست مشاهدات ثبت می‌شد. با یک سواب پنبه‌ای استریل که قبل از معاینه در داخل اتوکلاو برای مدت 15 دقیقه در دمای 120 درجه قرار داده شده بود، از ترشحات قسمت فوقانی و دیواره جانبی واژن نمونه تهیه و بر روی لام کشیده می‌شد و به آزمایشگاه ارسال می‌گردید. ثبت نتایج آزمایشگاهی در فرم بر اساس نتایج آزمایشگاه انجام می‌شد. کرم واژینال شیرین بیان با کد بهداشتی 101301012003 در آزمایشگاه گیاه شناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران تهیه و بسته بندی شد. کرم واژینال کلوتریمازول یک درصد ساخت شرکت دارویی پارس به عنوان درمان پایه استفاده شد. 60 کرم واژینال کاملاّ مشابه با رنگ و اندازه و شکل مشابه و با کدهای A ,B در اختیار پژوهشگر قرار گرفت که بر حسب جدول تخصیص نمونه‌ها به آن‌ها داده شود تا با اپلیکاتور داخل واژن به مدت هفت شب استعمال نمایند. از نمونه‌ها تقاضا می‌شد که یک هفته پس از اتمام مداخله با در دست داشتن کارت کدگذاری و فرم ثبت علائم و نشانه‌های بیماری که هر روزه توسط نمونه‌ها تکمیل می‌شد، به مرکز مراجعه نمایند. با تماس تلفنی زمان مراجعه به بیماران مجدد یادآوری می‌شد و اثر داروها بر علائم و نشانه‌های بیماری مورد بررسی قرار می‌گرفت و در چک لیست مشاهدات ثبت می‌شد و برای تأیید نهایی وجود یا عدم وجود قارچ، اسمیر مجدد از نمونه‌ها به آزمایشگاه ارسال می‌شد. داده‌ها پس از جمع آوری با آزمون‌های آمار توصیفی فراوانی میانگین و انحراف معیار و استنباطی با آزمون مک نمار وGEE با SPSS نسخه 16 تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: پس از درمان، بهبود در ترشحات واژینال، خارش، تحریک و سوزش، سوزش ادرار، مقاربت دردناک، قرمزی ولو و واژن و ترشحات پنیری مشاهده شد. آزمون مک نمار بیانگر وجود تفاوت معنی‌دار قبل و پس از درمان در هر گروه بود. آزمون Gee عدم تفاوت بین دو گروه را از نظر آماری نشان داد. بین نتایج ارزیابی آزمایشگاهی دو گروه اختلاف آماری معنی‌داری وجود نداشت. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه تأثیر درمانی شیرین بیان بر علائم عفونت قارچی واژن را نشان داد. بنابراین استفاده از شیرین بیان را می‌توان به عنوان داروی گیاهی در درمان ولوواژینیت قارچی پیشنهاد نمود.