رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده با بروز اختلال افسردگی پس از زایمان

Abstract

زمینه و هدف: افسردگی پس از زایمان، تأثیر منفی بر عملکرد رشدی و رفتاری نوزاد، رابطه مادر ـ فرزند و نیز سلامت مادر می‌گذارد. سبب شناسی افسردگی پس از زایمان بسیار پیچیده است. یکی از متغیرهایی که بعنوان یک عامل خطر برای افسردگی پس از زایمان شناخته شده است، حمایت اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه میان حمایت اجتماعی و مولفه‌های آن با بروز اختلال افسردگی پس از زایمان انجام شده است. روش بررسی: این تحقیق، در قالب روش پیمایشی و بصورت مقطعی انجام شد. داده ها، از 140 مادر که 5 هفته از زایمان آنها سپری شده بود و جهت دریافت مراقبت‌های پس از زایمان به دو مرکز بهداشتی ـ درمانی شهید اکبری و شهید مطهری شهر یزد مراجعه کرده بودند جمع‌آوری شد. ابزار گردآوری داده ها، مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده ( PSSS ) و پرسشنامه افسردگی بک ( BDI ) بود. داده‌ها به کمک نرم‌افزار SPSS و با استفاده از روش تحلیل مولفه‌های اصلی، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی تحلیل شدند. یافته ها: نتایج تحقیق، همبستگی منفی معناداری میان افسردگی پس از زایمان و حمایت اجتماعی ادراک شده کلی (001/0 < p )، مولفه حمایت از سوی خانواده (001/0 < p )، حمایت از سوی دیگران مهم (001/0 < p ) و حمایت از سوی دوستان (05/0 < p ) را نشان داد. رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی نیز نشان داد که متغیرهای اجتماعی ـ جمعیت‌شناختی سن و جنسیت نوزاد در مدل اول، 6/5 درصد و مولفه های حمایت اجتماعی، 6/12 درصد از واریانس افسردگی پس از زایمان را تبیین کردند. و به طور کلی متغیرهای اجتماعی – جمعیت شناختی ( سن و جنسیت نوزاد) و حمایت اجتماعی در این مدل 6/16 درصد از تعداد افسردگی را تبیین می‌کنند. نتیجه گیری کلی: با توجه به نتایج این تحقیق، فقدان یا تضعیف حمایت اجتماعی در فاز پس از زایمان می‌تواند یک عامل خطر مهم برای افسردگی پس از زایمان تلقی گردد. بنابراین، لازم است برای پیشگیری از اثرات منفی افسردگی پس از زایمان، مداخله‌های اجتماعی و رفتاری به منظور آموزش و ترغیب خانواده‌ها، شبکه‌های خویشاوندی، دیگران مهم و دوستان در جهت ارائه حمایت اجتماعی به زنان در فاز بعد از زایمان و یا در دوره بارداری صورت گیرد.