تأثیرآموزش مراقبت از خود از طریق فیلم ویدیویی برکیفیت زندگی و مشکلات جسمی بیماران تحت درمان با همودیالیز

Abstract

زمینه و هدف: در بیمارانی که بیماری مزمن مثل نارسایی مزمن پیشرفته کلیه دارند، افزایش عملکرد و سلامتی باید هدف اصلی مراقبت و درمان باشد. با این حال کیفیت زندگی بیماران تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده اغلب پایین تر از حد طبیعی می باشد. هدف این پژوهش تعیین تأثیر آموزش مراقبت از خود از طریق فیلم ویدیویی طراحی شده بر کاهش مشکلات جسمی و بهبود کیفیت زندگی بیماران تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده بوده است. روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است که در یک گروه به صورت پیش آزمون- پس آزمون در بخش های همودیالیز بیمارستان‌های آموزشی منتخب دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و ایران در سال 83 انجام گرفته است. بدین منظور 31 بیمار تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده به‌صورت غیرتصادفی (در دسترس) و مبتنی بر هدف با توجه به ویژگی‌های واحدهای مورد مطالعه انتخاب گردید. پس از انتخاب نمونه، واحدهای مورد پژوهش در دو نوبت به فاصله دو هفته قبل از شروع دیالیز با استفاده از پرسشنامه‌های تعیین نیازهای آموزشی، پرسشنامه استاندارد 36 سوالی کیفیت زندگی ( SF-36 ) و چک لیست‌های شاخص‌های آزمایشگاهی، تعیین ادم، تعیین درجه خارش، تعیین مشکلات مسیر عروقی مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور اطمینان بخشی به داده های حاصله، شاخص های آزمایشگاهی به صورت میانگین دو ماهه قبل از آموزش مورد بررسی قرار گرفتند. سپس یک برنامه آموزشی بر اساس مشکلات تعیین شده طبق پرسشنامه تعیین نیاز آموزشی و بر اساس الگوی پرستاری خود مراقبتی اورم، به صورت لوح فشرده تهیه گردید. سپس این فیلم در طول یک‌ماه، هفته‌ای یک‌بار و زمانی که بیماران زیر دستگاه بودند پخش شد. بعد از پایان پخش فیلم، شاخص‌های آزمایشگاهی به‌صورت میانگین دو ماهه بعد از آموزش، کیفیت زندگی دو بار بعد از آموزش (هفته های ششم و هشتم) و چک لیست‌ها در دو الی چهار نوبت به فاصله دو هفته (هفته های سوم و پنجم) مورد بررسی قرار گرفتند. سپس داده ها وارد SPSS شدند و با تست‌های آماری تی زوجی، تی مستقل، کای اسکوئر، مک نمار و ویلکاکسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: یافته ها نشان دهنده کاهش قابل توجهی در مشکلاتی همانند: بالا بودن اوره (020/0 = P )، اسید اوریک (002/0 = P )، فسفر (002/0 = P )، اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز (000/0 = P )، فشارخون سیستول (045/0 = P ) و دیاستول (004/0 = P )، ادم (000/0 = P )، خارش پوست (000/0 = P )، مشکلات موضعی مسیر عروقی (031/0 = P )، و بالا رفتن کلسیم (000/0 = P )، و افزایش کیفیت زندگی بود (002/0 = P )، ولی میزان سدیم، پتاسیم، کراتی نین و آلبومین تغییر چندانی نداشت. که نشان دهنده تأثیر برنامه آموزشی بر کاهش مشکلات بیماران و افزایش کیفیت زندگی بوده است. نتیجه‌گیری: اجرای برنامه آموزشی مراقبت از خود از طریق فیلم ویدیویی در بیماران تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده می‌تواند در کاهش مشکلات و افزایش کیفیت زندگی مؤثر باشد. و می‌توان آموزش از طریق لوح فشرده را در بخش‌های همودیالیز بیمارستان‌های کشور اجرا نمود.