تبیین تجربه توانمندی در تنظیم خانواده در متن فرهنگی و اجتماعی شهر اصفهان: یک پژوهش کیفی

Abstract

مقدمه: توانمندسازی زنان در تنظیم خانواده پیش نیاز ضروری جهت ارتقا بهداشت باروری است در این فرآیند باید به زنان قدرت تصمیم‌گیری مستقل و اختیار درباره بچه‌آوری داده شود در حالی که تصمیمات باروری عمدتاً تحت تأثیر روابط و قدرت بین زوجین در خانواده و مقتضیات اجتماعی فرهنگی شکل می‌گیرد. لذا این مطالعه با هدف تبیین تجربه توانمندی در تنظیم خانواده در متن فرهنگی و اجتماعی شهر اصفهان صورت گرفت. روش: این مطالعه با رویکرد کیفی در سال 1389 در شهر اصفهان طراحی شد. با نمونه‌گیری هدفمند اطلاعات از 37 خانم متأهل، واجد شرایط تنظیم خانواده با ضبط 7 مصاحبه بحث گروهی متمرکز و 7 مصاحبه فردی جمع‌آوری گردید. با روش تحلیل محتوای قراردادی، متون مکتوب حاصل از مصاحبه‌ها کدگذاری شده و با دسته‌بندی و تقلیل داده‌ها، طبقات استخراج گردیدند. یافته‌ها: با تحلیل داده‌ها، شش زیر طبقه در دو طبقه اصلی اجتماعی و فرهنگی قرار گرفتند به طوری که، تأثیر رسانه‌ها بر شکل‌گیری جایگاه تصمیم‌گیری زنان، نقش برنامه آموزشی مدارس در ساخت پایه‌های توانمندی و نقش دوگانه اشتغال در توانمندی زنان به عوامل اجتماعی نسبت داده شدند و نگرش مثبت به فرزندآوری، باور مسؤول بودن زن برای پیشگیری از بارداری و تسلط مردان در تصمیم‌گیری باروری در عوامل فرهنگی مطرح شدند. نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان داد عوامل اجتماعی نظیر رسانه‌ها با تقویت جایگاه تصمیم‌گیری زنان، مدارس با پرورش پایه‌های توانمندی و اشتغال با تقویت جایگاه اجتماعی زنان می‌توانند به توانمندی زنان در تنظیم خانواده کمک نمایند در حالی که تلاش‌های جدی برای استفاده از این توانایی بالقوه عوامل اجتماعی صورت نگرفته است. همچنین عوامل فرهنگی حاکم بر فرزندآوری بخش عمده مسؤولیت تنظیم خانواده را بر دوش زنان نهاده و کنترل آن‌ها بر برنامه باروری را کاهش داده است. بنابراین به نظر می‌رسد برای دستیابی به توانمندی زنان در تنظیم خانواده نیاز به تغییرات اجتماعی فرهنگی ضروری می‌باشد.