بررسی تأثیر آموزش مهارت فرزندپروری توسط همتا بر ارتباط والد- فرزندی در خانواده‌های کولی ساکن میدان هرندی شهر تهران

Abstract

مقدمه: کیفیت فرزندپروری عامل عمده‌ای در رشد و تکامل فرزندان می‌باشد که نامناسب بودن آن در کنار تعارضات خانوادگی و فقدان رابطه گرم و مثبت با والدین همچنان که در خانواده‌های کولی موسوم به غربت شاهد آن هستیم، منجر به بروز مشکلات روحی و جسمی و اجتماعی در آینده فرزندان می‌شود. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش مهارت فرزندپروری توسط همتا بر رابطه والد- فرزندی بود. روش کار: در این کارآزمایی بالینی تصادفی قبل و بعد با گروه کنترل، 60 والد (مادر) دارای کودک 6-12 سال مشغول تحصیل در مدرسه صبح رویش (مخصوص کودکان کار) از بین خانواده‌های کولی (غربت) ساکن میدان هرندی شهر تهران که دارای معیار ورودی به پژوهش بودند انتخاب شدند در سال 1396 (بر اساس فرمول حجم نمونه برای قرارگیری در گروه کنترل و مداخله با تخصیص تصادفی). ابزار جمع‌آوری داده پرسشنامه مقیاس رابطه والد فرزندی فرم مربوط به مادر بود که به‌وسیله فرزندان و با کمک پژوهشگر قبل، بلافاصله و 6 ماه بعد از مداخله تکمیل شد، همچنین پرسشنامه جمعیت‌شناختی قبل از مداخله برای کسب اطلاعات از مادران و با کمک پژوهشگر تکمیل شد. 5 نفر از مادران بر اساس معیار انتخاب همتایان در پژوهش حاضر انتخاب و آموزش داده شدند. بعد از تشخیص توانایی آنان در ارائه مطالب توسط روانشناس گروه، همتایان آموزش دیده به مادران در گروه مداخله آموزش دادند. برای انجام مداخله مادران به 6 گروه تقسیم شدند و هر گروه به یک همتا برای آموزش داده شد. با توجه به اینکه جلسات هفتگی تشکیل می‌شد به هر گروه یک روز از هفته برای آموزش اختصاص داده شد که در مجموع طی دو ماه مداخله انجام شد. در جلسات تشکیل شده همتایان، پژوهشگران و روانشناس گروه هم حضور داشتند. آموزش مهارت فرزندپروری بر مبنای برنامه فرزندپروری مثبت در 4 کارگاه آموزشی 2 ساعته هفتگی به روش بحث گروهی و ایفای نقش به همراه 4 جلسه 2 ساعته هفتگی آموزش همزمان با آشپزی، جلسات دورهمی در خانه مادران به صرف صبحانه و یا هنگام تورهای زیارتی توسط همتایان انجام شد. گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون t مستقل و زوجی و کای دو تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: آزمون t مستقل نشان داد، میانگین نمرات رابطه والد- فرزندی بین دو گروه قبل، 1 روز و 6 ماه بعد از مداخله اختلاف معناداری از نظر آماری با هم داشتند. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد آموزش فرزندپروری توسط همتا بر بهبود ارتباط والد – فرزندی در خانواده‌های کولی مؤثر بوده است ولی این گروه همچنان نیاز به مداخلات آموزشی بیشتر و مداوم در زمینه مراقبت از فرزند و فرزندپروری به‌خصوص توسط افرادی که دانش لازم در این زمینه را دارند مانند پرستاران حرفه‌ای کودکان نیاز دارند.