وضعیت انجام روش‌های غربالگری سرطان پستان و عوامل مؤثر بر آن در زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر تبریز

Abstract

مقدمه: سرطان پستان شایع ترین نوع سرطان و دومین علت عمده مرگ ناشی از سرطان در بین زنان است. شناسایی سرطان پستان در مراحل اولیه سبب درمان تقریباً کامل آن می شود. غربالگری سرطان پستان شامل خودآزمایی پستان، معاینه بالینی پستان و ماموگرافی است. این مطالعه به منظور تعیین وضعیت انجام روش‌های غربالگری سرطان پستان و عوامل مؤثر بر آن در زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر تبریز در سال 1387 انجام شد. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی - توصیفی و تحلیلی است که در 400 نفر از زنان 50-20 ساله انجام گرفت. نمونه ها به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی از میان مراکز بهداشتی تبریز و از طریق پرونده های فعال آن مراکز انتخاب شدند. پرسشنامه ای حاوی مشخصات فردی- اجتماعی و اطلاعاتی در مورد انجام روش‌های غربالگری سرطان پستان و چک لیست مشاهده ای خودآزمایی پستان جهت جمع آوری اطلاعات مورد استفاده قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی کای دو و تست دقیق فیشر با استفاده از نرم افزار SPSS v.13 استفاده شد. یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که تنها 8/18% از زنان خودآزمایی پستان، 1/19% معاینه بالینی پستان و 3/3% ماموگرافی انجام می دادند. علل اصلی زنانی که غربالگری ها را انجام نمی دادند، عبارت بود از: عدم آگاهی از روش‌های غربالگری، نداشتن مشکل پستانی و عدم احساس ضرورت. آزمون آماری ارتباط معنادار بین انجام خودآزمایی پستان با سطح تحصیلات، اشتغال، درآمد، تعداد فرزندان، سابقه شیردهی، کیفیت شیردهی و سابقه فامیلی سرطان پستان نشان داد. همچنین ارتباط معنا دار آماری بین انجام معاینه بالینی پستان با سابقه توده خوش خیم پستانی و بین انجام ماموگرافی با سابقه توده خوش خیم پستانی و سابقه فامیلی سرطان پستان با 05/0>p وجود داشت. نتیجه‌گیری: یافته های مطالعه حاضر نشان داد که وضعیت انجام روش‌های غربالگری سرطان پستان در زنان مورد مطالعه رضایت بخش نبود. ارایه آموزش های لازم و ضروری در مورد روش‌های غربالگری سرطان پستان توسط کارکنان سلامت به ویژه در دوران بارداری و پس از زایمان حتی در دوره های مشاوره قبل از ازدواج ضروری به نظر می رسد.