تبیین مفهوم مراقبت در متون اسلامی و تفاوت آن با مفهوم مراقبت در تئوری‌های مراقبتی پرستاری

Abstract

مقدمه: مراقبت یکی از مهم‌ترین مفاهیم رشته پرستاری است و تعریف آن وابستگی زیادی به پارادایم فکری جامعه اسلامی- ایرانی ما دارد. بنابراین ضروری است تا این مفهوم جهت کاربرد در پرستاری با توجه به متون اسلامی تعریف شود. لذا این مطالعه با هدف تبیین مفهوم مراقبت براساس متون اسلام انجام شده است و تفاوت آن با تئوری‌های مراقبتی در پرستاری مقایسه شده است. روش: مفهوم مراقبت در متون اسلامی با روش تحقیق موضوعی قرآن و روایات استخراج شد. سپس با تئوری‌های واتسون و پارسه مقایسه گردید. یافته‌ها: مراقبت در اسلام در ابعاد مراقبت خدا از انسان- مراقبت انسان از انسان- مراقبت انسان از خود و مراقبت محیط از انسان تعریف شده است. همه انسان‌ها وظیفه دارند از یکدیگر مراقبت نمایند و در این فرآیند مراقبت به تعالی می‌رسند از طرفی انسان وظیفه دارد بنا بر فطرت الهی برای بالفعل شدن قوای بالقوه فطری‌اش از خود نیز مراقبت کند و محیط بنابر دستور خداوند خدمتگزار انسان در این مسیر است همه این امور تحت سرپرستی و مراقبت الهی و بنابر اصل ربوبیت الهی انجام می‌گردد. نتیجه‌گیری: مراقبت اسلامی نوعی حالت درون‌زاد و در راستای بالفعل نمودن فطرت انسان است. در حالی که در نظریه‌های مراقبتی، مراقبت نوعی حالت برون‌زاد و نسبی دارد. یعنی آنچه سبب طراحی مداخلات مراقبتی می‌شود حرکت براساس تعاملات و تجربیات انسان با جهان است در حالی که در تعریف حاضر اگرچه توجه به تجربیات و تعاملات انسان و جهان معتبر دانسته شده است ولی آنچه تعیین‌کننده نهایی است حرکت بر بنای فطرت انسانی است و طراحی مداخلات پرستاری باید بر این اساس صورت گیرد. بنابراین در مراقبت اسلامی تمرکز مراقبت، بر حرکت و تعالی انسان به سوی خدا است. ولی در نظریه‌های مراقبتی، مراقبت و تعالی انسان براساس تجربیاتش با محیط و با محوریت انسان است.